Bu web sitesi, size daha iyi bir deneyim sunmak, içeriği kişiselleştirmek ve trafiği analiz etmek için çerezleri kullanır. Çerez politikası
Oluşturan - Etkileşimli Kitap
ÇOCUKLAR İÇİN BİLİM EN GÜÇLÜ KİM?Yazan: Yoon-hee HongÇeviri: Mine Özyurt KılıçResimleyen: Daniel HowarthYayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI Hedef Sözcük Anlamı Lastik bant Genellikle halka veya oval şekilli ve genellikle birden çok nesneyi bir arada tutmak için kullanılan bir lastik halkadır. Sarmak Çevresini çevirmek, çevresine dolanmak Dolanmak Bir şeyin çevresine sarılmak. Esnemek Bir dış etkiyle biçim değiştirmek. Uzamak Boy olarak uzun duruma gelmek, boy atmak, boyu büyümek. Güçlü Gücü (II) olan Sağlam Uzun süre dayanabilecek nitelikte olan, kolay bozulmaz, yıkılmaz, kırılmaz, dayanıklı Sızdırmaz (Sıvılar için) ince aralıklardan, çok ince deliklerden, gözeneklerden az miktarda ve belli olmaksızın, yavaş yavaş akmak, çıkmak. Kopmak (İplik, halat, tel gibi şeyler) gerginliğe dayanamayınca herhangi bir yerinden ikiye bölünmek. Kaynak Bir şeyin çıktığı ilk yer Kauçuk Amerika, Asya ve Afrika’nın çeşitli ağaçlarından, özellikle de kauçuk bitkisinden ya da kimi petrol artıklarının bileşiminden elde edilen, esnek ve çok dayanıklı madde. Öz Bir kimsenin benliği, kendi Tropikal Bölge Yoğun olarak yağış olan bölgeler Kimyacı Kimya bilimiyle uğraşan kimse, kimya uzmanı, kimyager. Sabitlemek Yer değiştirilmeyen, hep aynı yerde duran, durağan duruma getirmek Tığ Dantel ya da yün örmekte kullanılan, ucu çengelli kısa şiş. Hedef Sesbirim: /K/Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kauçuk ve kopmak kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).OKUMA ÖNCESİNDE: Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir. Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Resimde neler görüyorsun?· Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?· Ayı gibi olan başka hangi hayvanları biliyorsun?· Çocuklar ne yapıyor burada?· Sence ne hissediyorlar?· Sen ne zaman çok mutlu olmuştun?· Buradaki kız toplarla oynuyor sen en çok neyle oynamayı seversin?· Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir). Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA:Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki çocuğun resmi gösterilerek “Çocuk ne yapıyor olabilir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan düşünüyor cevabı geldiyse “Evet bu çocuk düşünüyor.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan düşünüyor cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet kitabın ilk sayfasındaki bu soru işaretlerinden çocuğun düşündüğünü anladık.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir. Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;· Lastikten yapılan nesneleri kim göstermişti?· Suyla temastan korunmak için nerede lastik kullanılıyordu?· Lastik bant ne zaman koptu?· Lastiğin kaynağı ne?· Sen de buradaki çocuklar gibi ilk kez lastik kullandığın zamanı düşün, nasıl hissediyordun hatırlıyor musun?· Lastik bant neden kopmuştu?Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örnekler vermesi beklenir. Örneğin; “Bizi ellerinize takıp bulaşık yıkarsanız …(elleriniz)… hiç ıslanmaz.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir. Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kauçuk kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime lastik kelimesi ise lastiğin özelliklerinin bir arada göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kauçuk ve lastik kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;· Lastiğin kaynağı nasıldır biliyor musun?· Daha önce hiç yakından kauçuk gördün mü?· Hiç lastik çizmelerle yağmurda yürüdün mü?· Lastik nasıl bir şeydir, nasıl tarif ederdin? şeklinde olabilir.Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Lastik neden kopmuştu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir. Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen lastiği nasıl kullanırdın? Oyunlarında kullanmak ister miydin” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASIAnnenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?· Lastik bantın yetenekleri nelerdi?· Lastik bantla neler sarılmıştı?· Minik Deniz Kaplumbağasına denize gitmesi için kimse yardım etmiş Bu hikayede lastikten yapılan materyalleri bize kim anlatmıştı?· Sen bu kitaptaki lastiklerden hangilerine sahipsin?· Lastik eldivenler neden övünüyorlardı?· Lastik balonlar ve balonlu sakızlar nasıl güçlü olduklarını söylüyorlardı?· Lastikten yapılan her şey hızla koşarken ne olmuştu?· Sen lastiği farklı bir şekilde kullanacak olsan nerede kullanırdın? şeklinde olabilir. Sayfa 1: Buradaki çocuklar ne yapıyorlar? Sence en güçlü kim? Sayfa 2: Aaa! Buradaki çocuğa bak şaşkın şakın bakıyor. Sence neden olabilir? Bu uzanan sarı şey ne sence? Sayfa 3: Kız da ters duruyor, sence burada kız ne hissediyor? Sayfa 4: Çocuğun elindekinin lastik bant olduğunu öğrenmiştik. Sen nerede gördün bu lastik bandı? Peki çocuk sence ne planlıyor olabilir? Sayfa 5: Resimleri görüyor musun? Bantlarla bir sürü şeyi sarmışlar. Kıza bak, evet bu biraz yanlış olmuş. Sen lastik bandı nerelerde kullanırsın? Sayfa 6: Çocuk ne kadar mutlu görünüyor. Sen en son ne zaman bu çocuk gibi hissetmiştin? Çocuk burada lastikle ne yapıyor olabilir? Sayfa 7: Bak kız burada zıplıyor. Bir oyun oluşturmuşlar lastikle. Bu oyunu daha önce oynadın mı? Senin en sevdiğin oyun ne? Sayfa 8: Ayy bak buralarda bir şeyler oluyor. Evet, lastik ellerinden kaçmış. Nasıl da şaşırmışlar. Sen böyle bir durumla karşılaşsan ne hissederdin? Sayfa 9: Lastik geri kısalmış. Yani eski haline dönmüş ve ayıcığı tutmuş. Daha fazla çekseler lastiğe ne olabilirdi? Ne kadar uzardı, sence sonsuza kadar uzar mıydı? Sayfa 10: Buradaki çocuk ne yapıyor? Elindekilerinin adını biliyor musun? Sen evde hangi işlere yardım ediyorsun? Sayfa 11: Bu pencereden baktığında en çok ne dikkatini çekti? Benim de dikkatimi gülen lastik çizmeler çekti. Kız sence neden lastik çizme giymiştir? Sen yağmurlu havada nasıl giyiniyorsun? Sayfa 12: Bu balon sence bize ne anlatmak istiyor olabilir? Neden gülüyor sence? Sayfa 13: Bu çocuğun şişirdiği sakız da bize gülüyor. Sence bu sakızla balonların anlatmak istedikleri ortak olabilir mi? Evet, balon da şişirilir sakız da. Sayfa 14: Aaa! Toplara bak hepsi de yuvarlak aynı bir önceki balon ve sakız gibi. Sence nasıl yuvarlak oluyorlar? Buradaki topların isimlerini biliyor musun? Sayfa 15: Lastik toplara bak sence bize ne söylüyor olabilirler. Okumadan önce sırayla tahminde bulunalım. Sen bu toplardan hangileri ile oynadın daha önce? Sayfa 16: Çocuklar neye binmişler böyle? Evet çarpışan otolar. Sence tekerlekleri neyden yapılmış? Sayfa 17: Kız da çok mutlu görünüyor. Sen de çarpışan otoya bindin mi hiç? Sever misin? Sayfa 18: Bunlar da ne? Evet hepsi lastikten yapılmış ve hızlıca bir yere gidiyorlar galiba. Sence nereye gidiyor olabilirler? Sayfa 19: Bak bu sayfada neler görüyorsun? Ah, evet dikenlere gidiyorlar. Dikenlere giderlerse ne olacak? Sayfa 20-21: Paaaat! Aaaa! Ne olmuş burada böyle sence? Evet hepsi patladı. Sayfa 22: Bak tüm lastikten yapılan malzemelerin hepsi zarar görmüş. Patlamış hepsi. Burada gülen biri var kim sence? Evet, lastik bant! Sayfa 23: Çocuklara bak, lastiği çekiyorlar. Daha önce de çekmişlerdi. O zaman ne olmuştu? Şimdi sence ne olabilir? Sayfa 24: Çocuklar ne hissediyor olabilir? Sence neden böyle hissetmişlerdir? Sayfa 25: Eyvah! Pantolonun lastiği kopmuş sence ne yapılabilir? ✓ Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir. Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz) Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT) Değerlendirme Evet Hayır Konuşmayı Başlatma Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi? Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu? Değerlendirme Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi? Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi? Genişletme Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi? Tekrarlatma Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri Değerlendirme Evet Hayır Tamamlama Çocuktan hikâyedeki bir ifadeyi tamamlamasını istediniz mi? Hatırlama Çocuğa hikâyedeki karakterler ile ilgili sorular sordunuz mu? Çocuğa hikâyedeki olaylar hakkında sorular sordunuz mu? Açık uçlu sorular sorma Çocuktan resimde anlatılan olayı tanımlamasını istediniz mi? 5N 1K soruları sorma (Ne? Ne zaman? Nerede? Neden? Nasıl? Kim?) Resimdeki nesneye işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? Resimdeki eyleme işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? İlişkilendirme Hikâyeyi çocuğun yaşamından bir şey ile ilişkilendirdiniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu Kitabın Adı: Okuma Öncesini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz. Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi? Değerlendirme Evet Hayır Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (annenin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı? Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı? Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi? Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu? Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu? Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu? Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi? Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi? Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi? Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı? Değerlendirme Evet Hayır Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi? Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi? Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı? Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi? Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi? Çocuğun yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi? 5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu? Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı? Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi? Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Değerlendirme Evet Hayır Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu? Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu? Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu? Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu? Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu? Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?
Yayınlandı - Wed, 07 Ağs 2024
Çocuklar için Bilim Bil Bakalım Ne Oldu?Yazan: Sung – eun KimResimleyen: Mi – eun KimYayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI Hedef Sözcük Anlamı Kardan Adam Sıkıştırılmış kardan yapılan, insana benzer heykel. Işın Bir ışık kaynağından çıkarak her yöne yayılıp giden ışık demeti. Kucaklamak Kollarla sararak göğüs üzerine bastırmak. Bilmece Bir şeyin adını anmadan, kimi belirgin niteliklerini üstü kapalı bir biçimde söyleyerek ya da belirterek o şeyin ne olduğunu bilmeyi dinleyene ya da okuyana bırakan oyun. Erimek (Katı bir cisim) ısı etkisiyle sıvı duruma geçmek. Tat Tat alma duyusuyla algılanan, kimi cisimlerin tat alma organı üstünde bıraktığı duyum. Mama Bebekler için hazırlanan yiyeceklerin ortak adı. Ilık Soğuk ya da sıcak olmayan, soğukla sıcak arası. Yuvarlak Top ya da küre biçiminde olan, toparlak. Kakao Çikolata yapımında kullanılan bir bitki türü. Hedef Sesbirim: /K/Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kakao, kucaklamak kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).OKUMA ÖNCESİNDE: ✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir. ✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Resimde neler görüyorsun?· Kitabın kapağında kavanozun içinde ne görüyorsun?· Bildiğin suya kattığın neler olduğunu söyler misin?· Su içmeyi sever misin?· Sence burada kız neye şaşırmış olabilir?· Sen bu kitabın arkasında bulunan nesnelerin kaçını tanıyorsuun ?· Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir). ✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA:✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki kedi resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kar cevabı geldiyse “Evet bu bir kar.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kar cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet anne burada karları süpürüyor.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir. ✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;· Kim ayakta duruyor?· Eriyen kardan adamı kim yapmıştı?· Zeynep ne zaman ağlamıştı?· Kardan adam neden erimişti?· Zeynep üzgünken annesi nasıl bir bilmece sormuştu?· Zeynep bilmecenin doğru cevabını ne bulmuştu?✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Annesi Zeynep’in kıyafetlerini…(çamaşır makinesine)…koydu.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir. ✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan erimek kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime kakao kelimesi ise kakaonun eridiği sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından erimek ve kakao kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;· Erimek nedir biliyor musun?· Daha bir suya atıp erittiğin bir şey oldu mu?· Hiç kakao ağacı gördün mü?· Kakaolu sütü nasıl yaparız sence bana tarif eder misin? şeklinde olabilir.✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Anne makinaya ne koymuştu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir. ✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen de bilmeceleri sever misin?” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASI✓ Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?· Zeynep neden ağlamıştı?· Zeynep’in annesi, Zeynep’in ağlamaması için ne yapmıştı?· Senin de yaptığın bir kardan adam da eridi mi?· Kitapta Zeynep’in tahmin ettikleri nelerdir? şeklinde olabilir. 1. Sayfa: Aa, bir ış mevsiminde karlardan dolayı yolu açan bir anne görüyorum. Aa o da ne bu küçük kız sence ne hissediyor olabilir? 2. Sayfa: Kardan adama ne olmuş böyle? Daha önce böyle bir şey yaşadın mı sen de? Sence bu kız buna mı üzülmüş? Neden kardan adam erimiş olabilir? 3. Sayfa: Zeynep hala üzgün galiba, sence annesi burada ne yapıyor? 4. Sayfa: Sen üzüldüğünde ne yapıyorsun? 5. Sayfa: Bak, çatıda bir tahmin yürütülüyor. Sence Zeynep ne tahminde bulunmuş olabilir? 6. Sayfa: Sanırım Zeynep bulamadı bilmeceyi. Buz değilse acaba ne olabilir? Sen bu şekilde çatıda buz sarkıtı gördün mü? 7. Sayfa: Aa burası da ne? Zeynep ellerini yıkıyor. Ellerimizi yıkarken neye dikkat etmeliyiz? Sence burada Zeynep’in tahmini ne olmuş olabilir? 8. Sayfa: Bak, annesi de çamaşır makinesine çamaşır atıyor. Taşıdığı şey ne olmuş olabilir? 9. Sayfa: Zeynep tekrar bir tahminde bulunmuş gibi duruyor değil mi? Sence neler olmuş olabilir? 10. Sayfa: Aa, annesinin makineye ne koyduğunu biliyor musun? Bilmecenin cevabı olabilir mi? 11. Sayfa: Zeynep hasta olmuş galiba? Sence hastayken ne hissediyor olabilir? Sen hasta olunca nasıl hissediyorsun? 12. Sayfa: Bak şu kapıdan görünen oda sence kimin odası olabilir? 13. Sayfa: Aa Zeynep’in kardeşi varmış. Sence bebek neden ağlıyor olabilir? Sen olsan bebeğe ne verirdin? 14. Sayfa: Aa, Annesini elinde mama var. Sence cevap mama kutusu içindeki toz mama olabilir mi? Toz mama nasıl suda erir sence?15. Sayfa: Zeynep annesine yardım ediyor galiba. Sen de mutfakta ne yapmayı seversin? Tekrar ne tahmininde bulunmuş olabilir Zeynep? 16. Sayfa: Aa bak, Zeynep’in annesi yemeğe bir şey döküyor sence döktüğü şey nedir, erir mi? 17. Sayfa: Zeynep burada ne yapıyor? Çok yorulmuş olabilir mi? 18. Sayfa: Zeynep’ annesi yatmadan önce ılık bir şeyler içip içmek istemeyeceğini sormuş sen de gece yatmadan bir şeyler içiyor musun? 19. Sayfa: Aa burada da toz bir şeyler var ve bardaktan duman da çıkıyor galiba. Sence bu toz ne olabilir? 20. Sayfa: Zeynep nasıl hissediyor olabilir? Evet, çok mutlu görünüyor gibi. O zaman bilmecenin cevabını bilmiş olabilir mi? 21. Sayfa: Ne kadar da mutlular değil mi? Sence Zeynep’in bulduğu cevap ne olabilir? 22. Sayfa: Mevsim buradaki gibi kış olduğunda senin içmeyi en çok sevdiğin içecek neydi? 23. Sayfa: Efe’nin yanakları yine kızarmış değil mi? Sende kopek severken hiç senin yüzlerini yaladılar mı? Aa, yoksa Efe’yi takip eden kuşları yine görebiliyor musun? 24. Sayfa: Osman Bey düşmüş! Ne yaparken merdivenden düşmüş, hatırlıyor musun? Sence Bulut Osman Bey’i düşmüş halde gördükten sonra ne yapacak?25. Sayfa: Osman Bey kime pire torbası diye hitap ediyor? Kim onu kurtarmaya gelmiş? Sence Bulut olmasaydı, Osman Bey kurtulabilir miydi? ✓ Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir. Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz) Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT) Değerlendirme Evet Hayır Konuşmayı Başlatma Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi? Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu? Değerlendirme Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi? Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi? Genişletme Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi? Tekrarlatma Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri Değerlendirme Evet Hayır Tamamlama Çocuktan hikâyedeki bir ifadeyi tamamlamasını istediniz mi? Hatırlama Çocuğa hikâyedeki karakterler ile ilgili sorular sordunuz mu? Çocuğa hikâyedeki olaylar hakkında sorular sordunuz mu? Açık uçlu sorular sorma Çocuktan resimde anlatılan olayı tanımlamasını istediniz mi? 5N 1K soruları sorma (Ne? Ne zaman? Nerede? Neden? Nasıl? Kim?) Resimdeki nesneye işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? Resimdeki eyleme işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? İlişkilendirme Hikâyeyi çocuğun yaşamından bir şey ile ilişkilendirdiniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu Kitabın Adı: Okuma Öncesini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz. Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi? Değerlendirme Evet Hayır Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (annenin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı? Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı? Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi? Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu? Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu? Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu? Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi? Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi? Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi? Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı? Değerlendirme Evet Hayır Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi? Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi? Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı? Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi? Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi? Çocuğun yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi? 5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu? Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı? Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi? Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Değerlendirme Evet Hayır Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu? Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu? Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu? Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu? Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu? Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?
BENİ CESUR YAPAN NE?Yazan: Heidi HowarthHikayeleştiren: Umut HasdemirResimleyen: Daniel HowarthYayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI Hedef Sözcük Anlamı Çatlamak Parçaları ayrılıp dağılmayacak biçimde yarılmak. Yumurta Dişi hayvanların ve özellikle kuşların embriyoyu korumak amacıyla yumurtladığı yuvarlak ve oval şekilli cisimlere yumurta denmektedir. Mücadele Uğraşmak, savaşmak, savaşım. Cesur Yürekli, atılgan İçgüdü Canlıları, araya akıl ve düşünce, bilinç girmeksizin, kendilerine yararlı ya da gerekli birtakım eylemlere yönelten doğal duygu. Deniz Şakayığı Kayalıklara yapışık olarak yaşayan dokunaçları çok ve uzun güzel renkli bir polip türü. Kol Gezmek Güvenlik amacı ile dolaşmak. Akıntı Suyun ya da havanın herhangi bir yöne doğru yer değiştirmesi Yosun Çoğu sularda, ağaç veya taşların üzerinde yetişen tallı bitkilerin ilkel yapıdaki örneklerine verilen genel ad. Resif Su içinde bulunan, suyun düzeyine çıkmış durumdaki sıra kayalar. Döngü Herhangi bir olayın birden fazla tekrarlanması. Yüzey Yüzey: İki boyutlu olarak, yayıldığı, genişlediği düşünülen bir uzamdır. Bu boyutlar uzunluk ve genişliktir. Kabuk Bir şeyin üstünü kaplayan ve onu dış etkilere karşı koruyan, kendiliğinden oluşmuş sertçe bölüm. Endişe Kaygı, tasa, üzüntü. Keşfetmek Var olduğu halde varlığı daha önceleri bilinmeyen bir şeyi bulmak. Yüzgeç Balıklarda ve yüzen memelilerde karın ve göğüste çift, sırt, kuyruk ve anüste tek olarak bulunan, hareketi ve dengeyi sağlayan organ. Hedef Sesbirim: /K/Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kabuk ve keşfetmek kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).OKUMA ÖNCESİNDE: ✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir. ✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Resimde neler görüyorsun?· Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?· Bildiğin hayvanları söyler misin?· Hayvanları sever misin?· En çok hangi hayvanı seversin?· Denizdeki canlıların nasıl yüzdüğünü izledin mi?· Denize gitmeyi sever misin?· Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir). ✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA:✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki deniz kaplumbağası resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kaplumbağa cevabı geldiyse “Evet bu bir kaplumbağa.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kaplumbağa cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet kitabın kapağındaki denizlerde ve karada yaşayabilen deniz kaplumbağası.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir. ✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;· Martılar kim için tehlikeliydi?· Minik Deniz Kaplumbağası yumurtadan nerede çıktı?· Minik Deniz Kaplumbağası evine ne zaman dönecek?· Minik Deniz Kaplumbağasını cesur yapan ne?· Minik Deniz Kaplumbağası ilk suya girdiğinde nasıl hissetti?· Minik Deniz Kaplumbağası neden bir an önce suya gitmeye çalışıyordu?✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Burada oyun …(oynamak)… ve yemek yemek güvenliydi.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir. ✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kabuk kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime yosun kelimesi ise kaplumbağaların ve yosunların bir arada göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kabuk ve yosun kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;· Kabukların dışı nasıldır biliyor musun?· Daha önce kaplumbağanın kabuğunu yakından gördün mü?· Hiç yosun gördün mü?· Yosunlar nasıl bitkiler, bana tarif eder misin? şeklinde olabilir.✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Minik Deniz Kaplumbağası nerdeydi?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir. ✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin güvenli bulduğun alanın neresi? Güvende hissetmediğinde yardım ister miydin?” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASI✓ Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?· Minik Deniz Kaplumbağası yumurtadan çıktığında ne hissediyordu?· Minik Deniz Kaplumbağasına merhaba diyen kimdi?· Minik Deniz Kaplumbağasına denize gitmesi için kimse yardım etmiş miydi?· Kitapta denizde hangi hayvanlar vardı?· Minik Deniz Kaplumbağası endişelenince ne yaptı?· Kaplumbağa büyüdüğünde ne olacaktı?· Kaplumbağa yaşlandığında neler oldu?· Sen de büyüdüğünde neler olacak sence? şeklinde olabilir. 1. Sayfa: Aa, ben burada yumurtalar görüyorum. Sen de görüyor musun? 2. Sayfa: Gördüğümüz sayfalarda kaç tane yumurta var? Sence bu yumurtalardan ne çıkacak? Bak bu yumurtaya ne olmuş? 3. Sayfa: Bak bu yumurtadan bakan ne olabilir? Sence ne hissediyor? 4. Sayfa: Kaplumbağa gibi yeni ve bilmediğin bir yere daha önce gittin mi? Neler hissettin? 5. Sayfa: Bak, ne kadar çok minik kaplumbağalar var. Hepsi tek bir yöne dönük değil mi? Kumların üzerinde neler görüyorsun? 6. Sayfa: Bak hepsi nereye gidiyormuş? Sence neden denize gidiyorlar? Onlar için denizin ne önemi olabilir? 7. Sayfa: Kaplumbağa ne hissediyor sence? Denizdeki dalgalar senin yüzüne çarptığında sen ne hissediyorsun? 8. Sayfa: Bak, bu resimdekinin adını biliyor musun? Bu deniz kabuklarından topladın mı daha önce? 9. Sayfa: Aa bu kuşların adını hatırlıyor musun? Denizlerde gördün mü daha önce? 10. Sayfa: Kaplumbağa nasıl bakmış? Endişeli duruyor gibi. Sence martılardan neden endişe duyuyor olabilir? 11. Sayfa: Denizin suları ne renk? Hangi mevsimde denize girilir? Denize girerken nasıl hissediyorsun? 12. Sayfa: Bak dalgalara bak kocaman. Sen de dalga gördün mü böyle? 13. Sayfa: Bu gölgeler kimin gölgesi sence? Peki bu uzanan yeşil şeylere ne diyorduk? Daha önce yakından gördün mü? 14. Sayfa: Sence deniz yosunlarının görevi ne olabilir? Kaplumbağalar ile ne gibi benzerlikleri var? 15. Sayfa: Kaplumbağa neye bakıyor sence? Saklanıyor gibi. Sen nelerden saklanırsın? 16. Sayfa: Bak baloncukları gördün mü? Sence kaplumbağanın baktığı bu yer nereye çıkıyor olabilir? Sen de oyun oynarken bu baloncukları ne ile çıkardığını hatırlıyor musun? 17. Sayfa: Bak yosunlar arasında bir sürü kaplumbağa var. Saklambaç oynuyor gibiler. Senin en sevdiğin oyun ne? 18. Sayfa: Bir sürü kaplumbağa. Galiba Minik Deniz Kaplumbağasına selam veriyorlar. Sen de yeni kişiler gördüğünde selam verir misin? Nasıl davranırsın? 19. Sayfa: Kaplumbağaları koruyormuş bu yosunlar sence nasıl koruyor olabilir?20. Sayfa: Sence neden korunuyorlar? Sen tehlikeyle karşılaştığında ne yaparsın? Sence kaplumbağalar neyle besleniyor olabilirler? 21. Sayfa: Kaplumbağanın evi denizmiş. Bak sence nasıl hissediyor? Sen evinde nasıl hissediyorsun? 22. Sayfa: Kaplumbağa büyürken onda ne gibi değişimler olur sence? Sen büyürken sende neler değişiyor? 23. Sayfa: Denizlerin daha da büyüğünde yaşıyor bu kaplumbağa ve diğer suda yaşayan canlılar. Bu büyük denizlere ne dendiğini biliyor musun? Evet, okyanus deniyor. Sence hangi balıklar yaşıyor olabilir? 24. Sayfa: Ay bak kocaman balina! Yunuslar da okyanuslarda yaşıyor. Başka hangi canlıları kaplumbağa görmüştür sence? 25. Sayfa: Kaplumbağa denizlerde ondan büyük olan canlıları görünce ya da büyük dalgalarla karşılaşınca ne yapıyor olabilir? Küçükken daha mı çok korkar? Büyümek ne demek sence? 26. Sayfa: Bak, biraz daha büyümüş sanki değil mi? Evet, nasıl değişimler olmuş, ne görüyorsun fotoğrafta? 27. Sayfa: Aa, her şeyin başladığı o kumsal değil mi? Tekrar dönecek mi sence? Kaplumabağa için ne zaman güvenli olacakmış bu kumsal? 28. Sayfa: Deniz kaplumbağalarının hem suda hem de karada yaşamasını duymuş muydun? Çok ilginç değil mi? Sen de bu şekilde yaşamak ister miydin? 29. Sayfa: Aa şu balıklara bak. Ne kadar da çeşitli değil mi? Sence bu balıkların adını sen koyacak olsan ne söylerdin? 30. Sayfa: Kaplumbağa sence kaç yaşına kadar yaşıyordur? Sen de çok uzun yıllar yaşamak ister miydin? 31. Sayfa: Minik Deniz Kaplumbağasına bak, nasıl da yaşlanmış! Yanında yeni küçük yavrular var. Sence burada kimin cesarete ihtiyacı vardır? 32. Sayfa: Kaplumbağanın kabuğunda ne gibi değişiklikler var? Sence bu kadar yaşlı olmak nasıl hissettiriyordur? ✓ Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.
MARTI KADAR BEYAZ ALBİNO BİR KIZIN ÖYKÜSÜYazan: Aksinja KERMAUNER Resimleyen: Maja LUBI Çeviri: Mine ÖZYURT KILIÇYayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI Hedef Sözcük Anlamı Pigment Renk veren madde demektir. Örneğin, boyaların veya kalemlerin renkli olmasını sağlayan şey pigmenttir. Madde Görünen ve dokunabildiğimiz her şeydir. Örneğin, oyuncaklar, kitaplar, taşlar ve yiyecekler maddeye örnektir. Rahatsız Etmek Rahatsız etmek, birinin huzurunu veya rahatını bozmaktır. Örneğin, oyun oynarken sürekli konuşmak veya uyurken gürültü yapmak rahatsız edici olabilir. Gölge Gölge, güneş ışığının bir nesnenin arkasına düşmesiyle oluşan karanlık yerdir. Reçine Ağaçlardan ve bitkilerden elde edilen yapışkan ve sıvı bir maddedir. Mobilyaları veya oyuncakları yapıştırmak veya korumak için kullanılabilir. Karavan Bir araba gibi kullanılan taşınabilir bir ev gibidir. Deniz Ayakkabıları Denizde yürümek veya su sporları yapmak için giyilen özel ayakkabılardır. Ayakları korumak ve kaymamak için kullanılırlar. Uğultu Uzaktan gelen yumuşak ve sürekli bir ses demektir. Örneğin, rüzgârın hafifçe esmesi veya nehir suyunun akması uğultu olabilir. Cesur Olmak Korktuğumuz bir şeyi yapmaktan korkmadığımızda demektir. Mesela, yeni bir oyunu denemek veya yabancı bir arkadaşa merhaba demek cesur olmak demektir Yoklamak Bir nesnenin bazen insanların varlığını kontrol etmek veya bulunduğu yerde olup olmadığını görmek demektir. Alt Etmek Birini veya bir şeyi yenmek veya üstün gelmek demektir. Bir oyunu kazanmak veya bir sorunu çözmek alt etmek olarak adlandırılabilir. Hedef Sesbirim: /K/Hedef sesbirim ile başlayan ve biten sözcükler çocuğa okunur. (Yoklamak, karavan gibi sözcüklerin son seslerine vurgu yapılarak kullanılır.). OKUMA ÖNCESİNDE: ✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;● Resimde neler görüyorsun?● Kitabın kapağında kimi görüyorsun?● Sence bu kız neden mutlu?● Sen en son ne zaman mutlu oldun?● En çok hangi tatili seversin?● Daha önce hiç farklılıklarla ilgili kitap okudun mu?● Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?Kapak: Bu sayfada en çok hangi rengi görüyorsun? Evet, beyaz. Beyaz rengi sana neleri hatırlatıyor? Bulutları hatırlatıyor. Peki bu kız neden bembeyaz giyinmiş olabilir? Evet bu rengi seviyor olabilir. Günlük hayatında sen nerede beyaz görüyorsun?(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA: ✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasında havada bulunan resim gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuğa doğru geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan martı cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet martı denizin üstünde uçuyor.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;● Bu sayfada kim var?● Denize nerede gireriz?● Burada çocuk ne yapıyor?● Çocuk neden şapkayla ve güneş gözlüğüyleyüzüyor olabilir?● Biz denize ne zaman gideriz?● Elif, şapkasını rüzgâr uçurunca nasıl hissetmişti?✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Bembeyaz olduğu için güneşten yanmasın diye tenimi …(korumam)… gerek.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan doğa kelimeleri ile ilgili konuşup, kelimeleri hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “Haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime karavan kelimesi ise Elif’in ve hamağın kurulu olduğu sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından Elif ve hamak ile ilgili kelimeleri ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;● Elif’e ait hangi farklılıkları görüyorsun?● Hiç Elif’in güzel bukleleri gibi olan beyaz saçlı bir çocuk gördün mü?● Elif’in hamağını babası nereye kurmuştu?● Elif neden dinlenmeye geçmişti? şeklinde olabilir.✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Elif güneşten korunmak için neler yapmıştı?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen doğada rüzgârlı bir havayla karşılaştın mı? Rüzgârlı havada hiç eşyan uçtu mu?” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASI✓ Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;● Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?● Elif’in güneşten korunma nedenleri nelerdi?● Mert’in Elif’i mutlu eden iltifatı neydi?● Senin de arkadaşlarında sen farklı özellikleri gördün mü?● Senden farklı olan arkadaşlarının özellikleri nelerdi?● Sen tatile giderken nasıl giyinirsin?● Elif gibi tatil yapmak ister miydin?● Bu kitapta Elif’in uçan şapkasının uçmaması için ne çözüm önerirdin? ● Kitap boyunca en çok Elif ile ilgili neye şaşırdın? Sayfa: Martı havada uçuyor denizin içinde ayaklar var. Burada yüzen kim olabilir? Sen de yüzmeyi biliyor musun? Sayfa: Bak bu sayfaya, bir kız yüzüyor ve çok mutlu görünüyor. Sence onu ne mutlu ediyor olabilir? Sence neden uzun kollu gömlek giymiş olabilir? Sayfa: Bak burada çocuğun yüzerken kullandığı kızın yüzerken kullandığı simitten farklı. Sen yüzerken ne kullanıyorsun? Sayfa: Kızın şapkası ve saçları beyaz. Daha önce beyaz saçlı bir çocuk görmüş müydün? Herkesin saç rengi farklı olabilir veya cilt renkleri. Elif’in de cilt rengi güneşe karşı çok hassas olduğu için gömlek giyiyor. Sayfa: Bak burada Elif dinleniyor galiba. Güneş gözlüğünü de takmış. Cildi hassas olduğu gibi gözleri de normal insanlara göre daha hassas olduğu için korumak için takıyor. Bir de bir yere oturmuş galiba sence ne olabilir? Sayfa: Burada sayfada bir şeyler var. Evet, bu yüzdüğü simit. Peki, bu sopa ne sence? Bu sopayı ne için kullanıyor olabilir Elif? Evet, gözleri de çok hassas olduğu için yürürken dikkat etmek düşmemek için önünü kontrol ediyor sopasıyla. Sayfa: Burada ağacın dalında hangi hayvan var? Bir cırcır böceği. Cırcır böceği hangi renklerle çizilmiş? Evet kahverengi. Bak bir çam ağacı bu sanırım, kozalakları var çünkü. Sayfa: Bak daha çok cırcır böceği var. Bize gülümseyen bir hayvan daha var hangi hayvan acaba? Sayfa: Burada Elif uyuyor galiba. Havlular da asılmış. Havluların üstündeki resim ne anlatmak istiyor olabilir bize? Sıcak havalarda serinlemek için sen neler yaparsın? Sayfa: Aa bak bize gülümseyen biri var. Sence bu hangi hayvan? Evet bir çizgili yengeç. Havlularda yine bir desen var. Evet, onlar da mutlu balıklar. Sayfa: Bu da kim? Bir kız daha. Adı Çiçek ve Elif’in arkadaşı galiba. Sence Elif’in yanına mı gidiyordur. Ne oynayacak olabilirler? Şimdi hava sıcak olduğu için dinleneceklermiş. Sayfa: Ne görüyorsun? Yengeç de sallanıyor evet. O da yorulmuş galiba. Sen de yorulunca dinlenir misin? Sayfa: Terlikler yürürken nasıl ses çıkarır? Evet şıpıdık şıpıdık diye. Evet insanlar yürüyor buradan. Doğru söyledin bir de kirpi var. Ne kadar çok canlı var bu kamp alanında hatta bak bu da deniz kestanesi. Daha önce gördün mü? Sayfa: Ne görüyorsun? Yine farklı terlikli insanlar geçiyor. Bu terliklerin rengi ne renk? Sence her terlik yürürken aynı sesi mi çıkarıyordur? Sayfa: Elif bir şey arıyor galiba. Rüzgâr şapkasını uçurmuş. Endişelendi galiba neden korkmuştur? Doğru, güneşten çabuk zarar görebiliyordu. Sayfa: Sen onun yerinde olsan ne yapardın? Yerlerde de hep çamların iğneli yaprakları var, hepsi elini acıtmış. Sayfa: Ah gözlüğü de hamakta kalmış. Görmekte de zorlanıyor. Sen onun yerinde olsan nasıl hissederdin? Bak kendine güvendi şimdi. İşte şapkayı bulabilmiş. Senin de cesaretli olduğunu düşündüğün bir zaman var mı? Sayfa: Galiba martı da seviniyor Elif için. Martılar nasıl ses çıkarır? Sayfa: Evet birileri geliyor. Kimin terliği olabilir sence bu terlikler? Sayfa: Burada da var terlikler. Bu terlikler de galiba annesinin terlikleri. Elif nasıl hissetmiştir onlar olduğunu anlayınca? Sayfa: Babası nasıl görünüyor? Evet mutlu görünüyor. Sayfa: Annesi de Elif de çok mutlu görünüyor. Elif’in mutluluğu kendi başına bulabildiği şapkasından dolayıymış. Sen de bir şeyleri başardığında nasıl hissedersin? Sayfa: Galiba annesi kitap okuyor. Sence okuduğu kitap ne ile ilgili olabilir? Sen en çok hangi kitapları seversin? Sayfa: Elif nasıl hissediyordur sence? Evet çok mutlu görünüyor. Sen neler hissediyordun şu anda? Kitap sana ne düşündürdü? ✓ Anneden çocuğa, “Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir. Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz) Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT) Değerlendirme Evet Hayır Konuşmayı Başlatma Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi? Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu? Değerlendirme Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi? Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi? Genişletme Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi? Tekrarlatma Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri Değerlendirme Evet Hayır Tamamlama Çocuktan hikâyedeki bir ifadeyi tamamlamasını istediniz mi? Hatırlama Çocuğa hikâyedeki karakterler ile ilgili sorular sordunuz mu? Çocuğa hikâyedeki olaylar hakkında sorular sordunuz mu? Açık uçlu sorular sorma Çocuktan resimde anlatılan olayı tanımlamasını istediniz mi? 5N 1K soruları sorma (Ne? Ne zaman? Nerede? Neden? Nasıl? Kim?) Resimdeki nesneye işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? Resimdeki eyleme işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? İlişkilendirme Hikâyeyi çocuğun yaşamından bir şey ile ilişkilendirdiniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu Kitabın Adı: Okuma Öncesini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz. Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi? Değerlendirme Evet Hayır Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (annenin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı? Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı? Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi? Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu? Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu? Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu? Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi? Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi? Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi? Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı? Değerlendirme Evet Hayır Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi? Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi? Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı? Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi? Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi? Çocuğun yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi? 5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu? Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı? Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi? Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Değerlendirme Evet Hayır Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu? Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu? Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu? Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu? Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu? Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?
BENİM KÜÇÜK KARDEŞİMYazan: Berta Garcia Sabates Resimleyen: Armelle ModereYayınevi: Tübitak Popüler Bilim Kitapları Hedef Sözcük Anlamı Kardeş Aynı ana babadan doğmuş olan ya da anası ya da babası aynı olan kimselerin birbirlerine göre adı, birine göre öteki. Minik Küçük, ufak, küçüklüğünden dolayı sevimli. Büyümek Organizmanın bütününde veya bu bütünün bir bölümünde, boyutlar artmak, irileşmek, eskisinden büyük duruma gelmek. Gelişmek Gelişme, olgunlaşma ve öğrenme etkileşimlerinin bir ürünüdür. Gelişim ise süreçtir. Olgunlaşma ve öğrenme olmadan gelişim sağlanamaz. Gözlemlemek Dış dünyadaki bir şeyi iyi bilmek için dikkati onun üzerinde tutmak, müşahede etmek. Biberon Bebeklere süt, su ve sulu yiyecekleri içirmeye yarayan, ağız kısmında bebeğin mamayı emmesi için bir emzik bulunan şişe. Püre Sebzeyi ya da eti ezerek ya da ezip süzgeçten geçirerek yapılan ezme. Kucak Açık kollarla göğüs arasındaki bölüm. Ninni Küçük çocukları uyuturken hafif sesle söylenen bir tür türkü. Emeklemek Ellerini de ayak gibi kullanarak eller ve dizler üzerinde yürümeye çalışmak. Yaramazlık Yaramaz olma durumu veya yaramazca davranış. Keşfetmek (Gizli, bilinmeyen veya tanınmayan bir şeyi) Anlamak, tanımak, öğrenmek, ne olduğunu anlayıp bilmek. Hedef Sesbirim: /K/Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kardeş, keşfetmek ve kucak kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır). OKUMA ÖNCESİNDE: ✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir. ✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Resimde neler görüyorsun?· Kitabın kapağında kimi görüyorsun?· Senin de kardeşin var mı?· Oyuncakları sever misin?· En çok hangi oyuncağı seversin?· Bir bebeğin nasıl oyun oynadığını izledin mi?· Hangi oyunları oynamak istersin?· Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir). ✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA:✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki bebek resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan bebek cevabı geldiyse “Evet bu bir bebek.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan bebek cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet annenin kucağında minik bir bebek var.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir. ✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;· Kim annenin kucağında duruyor?· Bebek nerede uyuyor?· Bebek ne zaman abisi ile oynayabilecek?· Bebek neden püre ile besleniyor?· Bebek uyuyacağı zaman ortam nasıl oluyormuş?· Ne olduğunda bebek gülüyor?✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Gülmen herkesi …(mutlu) ediyor.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir. ✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kucak kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime biberon kelimesi ise babanın bebeğini biberon ile beslediğinin göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kucak ve biberon kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;· Bebekler neden biberonla beslenir biliyor musun?· Daha önce kucağına bebek aldın mı?· Hiç bebek sevdin mi?· Bebekler bir gün içinde neler yapar, bana tarif eder misin? şeklinde olabilir.✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Baba bebeğini nerede besliyordu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir. ✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin de bebek gibi ihtiyaçların olmuş mu? İhtiyacın olduğunda hala yardım ister misin?” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASI✓ Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;· Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?· Evde küçük bir kardeşin olması çocuğa ne hissettirmişti?· Bebeğin ihtiyaçları nelerdi?· Bebeğin neden büyüklere ihtiyacı olabilir?· Kitapta bebeği en mutlu eden neydi?· Çocuk kardeşi ile ilgilenirken neler yapmıştı?· Sen de bir kardeşin ile neler yapıyorsun/ Kardeşin olsun ister miydin? şeklinde olabilir. 1. Sayfa: Aa, ben burada bir oda görüyorum ve bir sürü farklı eşyalar da var. Sen de görüyor musun? Peki sence neler farklı bu odada? Bu odaya gelen kimdi? Bak bebeğin minik eşyaları var. 2. Sayfa: Bak burada çocuk, kardeşi ve annesi de oturuyor. Çocuk ne hissediyor olabilir? Sence bebekler neden kucakta duruyor olabilirler? 3. Sayfa: Bak burada otobüsler bile renksiz, senin yaşadığın şehirde nasıl? 4. Sayfa: Bir sürü bebek var. Bak seninle bebkler arasında ne gibi farklılıklar var bulalım mı? Evet onların elleri, kolları, gözleri minicik. Sence basşka neler farklı? Onların ihtiyaçları da bizden farklı değil mi? Uyku süreleri bile daha uzun. Bizden çok uyumaları gerekiyor. Sence neden daha çok uyuyorlar? 5. Sayfa: Bak, buradaki inşalara sence buradaki insanlar kimler olabilir? Bebek için önemli kişiler mi? Sen kendi ailenden en çok kimden yardım istiyorsun? 6. Sayfa: Bak konuşmuştuk seninle ya, burada da uyuyan bebekler var. Konuştuğumuz gibi onların büyümesi için ve gelişmesi için çok önemli uyku. Senin de uyuman önemli mi sence? 7. Sayfa: Bak herkes merakla çocuğun başında toplanmışlar. Sence buradaki çocuklar ne düşünüyor olabilir? Burada da bir kızın elinde bebek arabası var ama oyuncak, senin de oyuncak bebek araban olsun ister miydin? 8. Sayfa: Bak, bu resimde bebek nasıl bakıyor etrafına sence? Sen de kardeşini doğum gününde yanında ister miydin? 9. Sayfa: Aa bak burada kumla oynuyorlar. Sen de kumdan kale yaptın mı daha önce? Burada bebek biraz daha büyümüş gibi? Sence bebekler ne zaman kumdan kale oyununa katılabilir? 10. Sayfa: Bebeğe bak gördün mü? Yemek vakti gelmiş. Bebekler sence ne yer? Bak babası yemek yediriyor? Senin de kardeşini annen beslerken sen ne hissettin? Sen de daha önce bir bebeğe yemek yedirdin mi? 11. Sayfa: Sence bebekler neler yiyebilirler? Daha yumuşak yiyecekler mi yoksa sert büyük büyük ısırabileceğimiz yiyecekler mi? Bak buradaki bebeklere de onlar da yiyor. Seninle tahmin edelim hadi! 12. Sayfa: Aa bak, buradaki gibi beşik süslerini gördün mü daha önce? Bebek nasıl görünüyor oyuncaklara bakarken? Evet, heyecanlı görünüyor. Bu oyuncak ses de çıkarıyormuş ve şarkılar çalıyormuş sen de daha önce kulaklıkla şarkı dinledin mi? 13. Sayfa: Peki her ses sence güzel midir? Her sesi bebekler sevebilir mi? Yoksa sevmedikleri veya korktukları sesler olabilir mi? Bak korkmuş sanki burada. Sence hangi seslerdir buradakiler? 14. Sayfa: Gülmek sana ne hissettirir? Hangi zamanlarda güleriz. Burada bebek ne için gülmüş? Bak herkes bebeği güldürmeye çalışıyor. Sen de bir bebeği ya da arkadaşını güldürmek için bir şeyler yaptın mı? 15. Sayfa: Gülen bebek gördün mü? Sen bebekler sana güldüğünde ne hissediyorsun? 16. Sayfa: Bak bebek ve babası burada. Bebeği kucağına almış babası. Senin de kardeşini kucağına aldıklarında ne hissediyorsun? Sen babanla veya annenle neler yapıyorsun? 17. Sayfa: Bak, buradaki bütün aileler küçük bebeklerini kucaklarına alarak oyunlar onamış. Sen de küçüklüğünde anne ve babanın neler yaptığını sordun mu? 18. Sayfa: Bak burada bebek ve annesi var. Bebeğe sanki şarkı söylüyor gibi. Bebekler uyusun diye söyledikleri şarkıya ne diyorduk hatırlıyor musun? Evet, ninni diyorduk ve burada bebeğe annesi ninni söylüyormuş. Sen de hala ninni sever misin? 19. Sayfa: Bak bebek burada müzik aleti çalan çocuklara bakıyor. Sence bebek müzik aletlerini sevmiş midir? Sen sever misin? Daha önce çalabildiğin oldu mu? 20. Sayfa: Bak bebeğe burada ne yapıyor? Eşyaları ağzına alması sence doğru mu? Evet, bebekler için küçük eşyaları ağzına alması yanlış. Onun için tehlikeli olabilir değil mi. 21. Sayfa: Bak burada bebekler oyun oynuyor. Bebeklerin seninle oyun oynaması için ne kadar büyümeleri gerek sence? 22. Sayfa: Bebeğe bak, annesi onu yıkıyor. Sence bebekler banyo yapmayı seviyor mudur? Sen seviyor musun? 23. Sayfa: Burada iki kardeş oynuyorlar. Gördün mü? Senin de böyle bir havuzun oldu mu? Çok güzel değil mi? Senin de böyle havuzun var mıydı? Böyle bir havuzun olsa nasıl oyunlar oynardın? (Eğer havuzu yoksa küvet veya banyo değerlendirilerek mevsim koşullarına göre çocukla oyun oynanabilir. Minik bir kovaya su koyarak ya da duş başlığı ile de olabilir.) 24. Sayfa: Bebeğin oyuncaklarına bak. Bu oyuncaklara bakınca aklına neler geldi? Mesela benim aklıma odam geliyor. Sonra yatağımın olduğunu görüyorum odamda ve uykum da gelebiliyor. Bebeğin yatağı da sence bu odada mıdır? Bu oyuncakların adını tahmin edelim mi beraber? 25. Sayfa: Bak bebeğin yatağı burada. Yan sayfadaki hangi oyuncakla uyuyor? Senin de yatarken uyuduğun oyuncağın var mıydı? Anne ve babası ona sence ninni söylemişler midir? Sen uyurken nasıl uyuyorsun? 26. Sayfa: Sence bebekler direkt yürüyebilir mi? Evet, yürüyemezler. Yürümek için neler yaparlar önce? 27. Sayfa: Aa, burada bindiği şey ne işe yarıyor olabilir? Sence bu bindiğinin adı ne olabilir? Bununla bebeğin yürümesine yardımcı olması sağlanır. Burada bebek buna bindirilince ayaklarını kullanarak hareket eder. Sen de binmiş miydin, biliyor musun? 28. Sayfa: Aa bu sayfaya bak. Bebekler ortalığı karıştırıp büyüklerin eşyalarını almış sanki. Sen de büyüklerin eşyalarını giymeyi denedin mi daha önce? 29. Sayfa: Her yerden minik bebekler yine oyun oynuyor. Bak sen de buradaki bebek gibi takla atabiliyor musun? Başka hangi oyunları oynuyorsun?
SU DEDİKLERİ VAR YA…Yazan: Laura Purdie Salas Resimleyen: Violeta Dabija Çeviri: Bilge Nihal Zileli AlkımYayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI Hedef Sözcük Anlamı Birikinti Birikinti, karın veya yağmurun toplanıp bir araya geldiği yerdir. Gölcük Gölcük, suyun biriktiği küçük bir göl gibidir. İribaş Kurbağa yumurtasından çıkan canlı. Yokuş Yukarı veya aşağı eğimli bir yol gibidir. Yürürken veya koşarken yukarı çıkmak zor olabilir, aşağı inmek daha kolaydır. Vadi İki yüksek dağ veya tepenin arasında uzanan derin bir çukurdur. Su akışı, bitki ve hayvanlar için bir yaşam alanı olabilir. Meşrubat İçecektir. Su, soda, meyve suyu ve gazoz gibi içecekler meşrubattır. Barınak İnsanların veya hayvanların güvende kalması için yapılan bir yerdir. Evler, çadırlar veya hayvan barınakları örnektir. Sis Gökyüzünde beyaz veya gri bulutların oluştuğu zaman demektir. Sis, görmeyi zorlaştırabilir. Don Suyun çok soğuk olduğunda donmasıdır. Özellikle kışın gördüğümüz buzlar donmuş sudur. Susuzluk Su içme isteğidir. Susuzluk hissi, ağzın kuruması veya boğazın kuruması gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Dindirmek Dindirmek, bir şeyin rahatlamasına veya azalmasına yardımcı olmaktır. Örneğin, birinin baş ağrısı varsa, ona ilaç vermek baş ağrısını dindirebilir. Hedef Sesbirim: /S/Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Sis, susuzluk gibi sözcüklerin baş seslerine vurgu yapılarak kullanılır.). OKUMA ÖNCESİNDE: ✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;● Resimde neler görüyorsun?● Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?● Sence bu yapraklar nerede yüzüyorlar?● Doğayla ilgilenmeyi sever misin?● En çok hangi çiçeği seversin?● Daha önce hiç doğayla ilgili kitap okudun mu?● Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?Kapak: Bu sayfada en çok hangi rengi görüyorsun? Evet yeşil. Yeşil rengi sana neleri hatırlatıyor? Evet yapraklar ve çocuklar var. Peki bu kurbağalar neden gülüyor olabilirler? Hmm, yaşadıkları yer olduğu için olabilir. Günlük hayatında kurbağaları nerelerde görüyorsun? Bu gördüğün iribaşlar kitabın kapağındaki kurbağalara benziyor mu? Benzemiyorsa farkları nedir? Kurbağaların olduğu yerde başka neler gördün? (Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir. OKUMA SIRASINDA: ✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasında yerde bulunan resim gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuğa doğru geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan çeşme cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet su okulun çeşmesinden akmış.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;● Bu sayfada kim var?● Su burada nerede çizilmiş?● Çocuklar ne yapıyor?● İtfaiyeci hortumla neden böyle yapıyor?● Su gemileri nasıl batırmaya başlıyor?● Su ne zaman kardan adam olur?✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Su iribaşları…(çıkarır)… yumurtadan.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklemesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan su kelimeleri ile ilgili konuşup, kelimeleri hecelemesi “s” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “Haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime susuzluk kelimesi ise ceylanın su içtiği sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından su ve susuzluk ile ilgili kelimeleri ile ilgili sorular sorması beklenir.Örnek sorular;● Suya ait hangi unsurları görüyorsun?● Hiç ceylan gördün mü?● Ceylan ormanda ne yapıyor?● Susuzluk neden olur? şeklinde olabilir.✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? İtfaiyeci yangını söndürmek için suyu nasıl kullanmıştı?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen doğada suda yaşayan canlılar gördün mü? Su ile ilgili ilginç bir anın var mı?” şeklinde sorular sorması beklenir. OKUMA SONRASI✓ Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;● Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?● Su ile ilgili önemli gördüklerin nelerdi?● Su çocuğun acısını nasıl dindirmişti?● Sen en çok suya nerede ihtiyaç duydun?● Çok karlı havada suya ne olur?● Gemiler suda neden batmış?● Doğada gözlem yapmak ister miydin?● Bu kitapta suyun barınak olmasının kime ne gibi faydası vardı? ● Kitap boyunca en çok su ile ilgili neye şaşırdın? Sayfa: Bak buradan su çok güçlü akıyor. Sence akarken çok hızlı mıdır? Buradaki bitkiler ona engel olup yavaşlatır mı? Bu akan su nereye gidiyor olabilir sence? Akan sular göllerle, denizlerle birleşiyor olabilir. Sayfa: Bak bu sayfaya, burada da göl var. Ah! Bak bu gölde yaşayan bu hayvanlar hangi hayvanlara benziyor? Evet, kurbağaya benziyor sanki. Bunlar iribaşlar kurbağaların yavruları. Bu gölün üstünde yüzenler ne olabilir? Bunlara da nilüfer çiçeği denir. Kaç tane nilüfer çiçeği var? Sayfa: Buradaki kız bak, sence yerdeki ne olabilir? Bir ayna mı? Yerdeki bir su. Su birikintisi. Sence su birikintisi nasıl oluşur? Sen hiç su birikintisinden kendine baktın mı? Sayfa: Ay hangi renk? Evet sarı renkte ve yıldızlarla aynı renkleri var. Bak ay da suya yansımış burada önceki sayfada kızın suya yansıdığı gibi. Peki susamuru neyle beslenir sence? Evet balıkla beslenir ve balıkların suda yaşaması gerekir. Sayfa: Burada su nasıl akıyor? Evet hızlı ve dalgalı. Sen böyle akan bir su gördün mü? Hatta yokuş aşağı akan bu sulara şelale deriz. Sayfa: Burası neye benziyor? Evet burada bir bahçe var. Peki sence su nasıl sular bahçeleri? Ah evet buradaki bulutlardan gelen yağmurla? Sen peki nasıl sulayabilirdin, daha önce bahçe suladın mı? Sulanmazsa bahçelere neler olabilir? Sayfa: Burada suyu görebiliyor musun? Peki böyle düzlüklere ne denir biliyor musun? Buralara vadi denir. Vadilerin üstünü su buharlaşır ve bulut gibi olup sis olur. Sisle kaplar her yeri. Daha önce sis gördün mü? Sayfa: Bak buradaki hayvanın ne olduğunu biliyor musun? Bu bir ceylan evet tüyleri nasıl? Ceylan ne yapıyor? Sen susuz kaldın mı hiç? Nasıl hissetin? Sayfa: Burada çocuklar neden ıslanıyor? Sen de daha önce bu şekilde fıskiyede ıslandın mı? Islanmak hoşuna gitti mi yoksa sevmedin mi? Sayfa: Aa burada içecekler var. Sen yazın içecek içmeyi sever misin? Bu içeceklerde suyu nasıl görüyoruz bu sayfada? Sürahilerde neyden yapılmış içecekler görüyorsun? Ben en çok limonata severim bunların arasından mesela. Sayfa: Bu da ne? Bir gökkuşağı evet. Sence kaç rengi var? Gökkuşağı nasıl oluşur biliyor musun? Sayfa: Bu sayfada gösterilen yer neresi sence? Bu hayvanlar su altında yaşıyor. Bunların evi burası, barındıkları yer. Sen evinde nasıl hissediyorsun? Sayfa: Ah gemiye bak! Neler olmuş böyle? Evet denizin dalgaları yükselmiş. Sence denizin dalgalarını yükselten ne olabilir? Sayfa: Ne görüyorsun? Bir sürü bulut var değil mi? Kocaman kocaman bulutlar nasıl olur biliyor musun? Bulutlar da su buharıdır, suyu taşır sonra yağmur olur. Sayfa: Burada da yanan ağaçlar var. Eyvah! Peki bu adam kim? Evet itfaiyeci. Onların görevleri ne, bu kullandıkları suyun fışkırdığı şeyin adı ne biliyor musun? Sayfa: Kız su içiyor. Su içtiği bu yerin adı ne? Senin de okulunda çeşme var mı? Sayfa: Çocuğun dizleri acımış galiba. Annesi dizine ne koymuş? Buz koymuş, evet. Sen hiç düştün mü? Dizin acıdığında ne yaptın? Sence buz nasıl oluşur? Sayfa: Su bu balıklar için neden önemli olabilir? Sayfa: Evet kuşlar uçuyor. Sence gittikleri yolu nasıl buluyor olabilirler? Burada suyun görevi ne olabilir? Sayfa: Ay, bak buradaki kişi yürümekte zorlanıyor gibi neden sence? Üşüyor gibi, fırtına çıkmış. Su nerede burada? Sayfa: Pencereye bak, kar yağmış galiba. Kar ne zaman yağardı? Peki kar da sudan oluşur mu sence? Sayfa: Uyuyan bu hayvanın adı ne acaba? Ne yapıyor burada dağ sıçanı? Sayfa: Suya ne olmuş bu sefer? Bir kardan adam olmuş. Kardan adam yaptın mı daha önce? En sevdiğin kardan adam giysisi hangisi? – 25. Sayfa: Bak bu sayfalara neler yapmışlar buzlardan? Gördüklerinden bahsedebilir misin? 26. – 30. Sayfalar: Bu sayfalar ile ilgili okumalar yaparak çocukla sohbet edilebilir. Neler hissediyordun şu anda? Kitap sana ne düşündürdü?✓ Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir. Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz) Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT) Değerlendirme Evet Hayır Konuşmayı Başlatma Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi? Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu? Değerlendirme Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi? Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi? Genişletme Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi? Tekrarlatma Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri Değerlendirme Evet Hayır Tamamlama Çocuktan hikâyedeki bir ifadeyi tamamlamasını istediniz mi? Hatırlama Çocuğa hikâyedeki karakterler ile ilgili sorular sordunuz mu? Çocuğa hikâyedeki olaylar hakkında sorular sordunuz mu? Açık uçlu sorular sorma Çocuktan resimde anlatılan olayı tanımlamasını istediniz mi? 5N 1K soruları sorma (Ne? Ne zaman? Nerede? Neden? Nasıl? Kim?) Resimdeki nesneye işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? Resimdeki eyleme işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi? İlişkilendirme Hikâyeyi çocuğun yaşamından bir şey ile ilişkilendirdiniz mi? Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu Kitabın Adı: Okuma Öncesini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz. Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi? Değerlendirme Evet Hayır Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (annenin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı? Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı? Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi? Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu? Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu? Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu? Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi? Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi? Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi? Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı? Değerlendirme Evet Hayır Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi? Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi? Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı? Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi? Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi? Çocuğun yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi? 5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?) Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu? Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı? Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi? Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz). Değerlendirme Evet Hayır Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu? Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu? Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu? Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu? Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu? Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?
Çoğu ebeveyn, çocuğa kitap okurken tutarlı bir kalıp izler. İlk sayfadan başlar, sonraki her sayfada tüm kelimeleri okur ve kitabın sonuna gelene kadar bu şekilde devam eder. Bu okuma tarzında yanlış bir şey olmasa da, çocuğunuzun hem kitapla hem de sizinle etkileşime geçebileceği miktarı sınırlar. Küçük çocuklara kitap okurken amacımız bir etkileşim yaratmaktır: çocukla bir diyalog başlatmak ve onların kullandığı dili destekleriz. Bunu etkili bir şekilde yapabilmek için çocuklara düzenli, yetişkinlere benzer bir şekilde kitap okuma alışkanlığını vermek gerekir.Paylaşımlı kitap okuma olarak da adlandırılan etkileşimli kitap okuma, küçük çocuklarda dil ve okuryazarlık becerilerini geliştirmek için kullanılan bir yöntemdir. Okumanın kuralları dışında farklı şekillerde de kitap okumamıza ve çocukların ilgilerini kitapta tutmak için başka yöntemler kullanmamızı sağlar. Videolarda öğreneceğiniz etkileşimli kitap okuma yöntemleriyle kitabı çok farklı şekillerde kullanabilirsiniz.
Yayınlandı - Wed, 19 Eki 2022
● Etkileşimli kitap okumayı bitirdikten sonra aynı öyküyü veya olayları kuklalar veya oyuncaklarla oynayabilirsiniz● Çocuğunuza hikayedeki kahraman kendisi olsaydı ne yapardı diye sorabilirsiniz● Kitabın sonunu değiştirebilirsiniz● Kitap hakkında başka hayaller kurup bunu oyuna çevirebilirsiniz. Örnek: ‘’Aa bu kitaptaki arı bizde de var? O zaman hadi arıyı konuşturalım, Evet bu sari siyah arı geziyor. Vızzz Vızzzz ses çıkarıyor. Kanatları var? Kanatları ile ne yapıyor? Uçuyor! Aynen kitaptaki gibi, şimdi nereye konsun? (çocuğun gösterdiği yere göre) evet buraya konuyor (çocuğa diğer kukla veya istediği oyuncağı verip konuşturabilirsiniz)
Kitabın adı: İlk Kitabım (1 Milyon Kitap Serisi)Kapak: Evet kitabın kapağında hangi renkler var? Evet bu kitap siyah beyaz renkleri olan bir kitap. Kitabın üzerinde neler var. Evet bir kitap, bir kedi ve bir uçak. Kedi ve uçak nasıl ses çıkarır? Kedi ne renk? Uçak ne renk?, Siyah renk olan hangisi? Beyaz renk olan hangisi? 1. sayfa: Burada ne var? Bir siyah araba . Araba nasıl ses çıkarır? Tekerlekleri nerede? Kaç tekerleği var? Araba nereye gidiyor? Arabada kimse var mı? Kimi almaya gidiyor?2. sayfa: Bu sayfada neler var? Evet bir davul ve iki çubuk: Bu çubuklar ile ne yapılıyor? Davula çubuklarla vurarak ses çıkarıyoruz. Davula hızlı mı yoksa yavaş mı vurulur? ……. 3. sayfa: Burada ne var? Evet kedi. Ne renk bir kedi? Nasıl ses çıkarıyor? Daha fazla sesi yükselt ve kedinin sesini çıkart, evet şimdi herkes kedinin sesini duydu… Kulakları nerede? Kulakları ne işe yarar? Nereye gidiyor? Evet parka gidiyor? Orada ne yapacak?………….4. sayfa: Bu hangi hayvan? Evet bu bir at. Atlar nasıl ses çıkarır. Aiii aiiii. Evet atın da kedi bir kuyruğu var. Ayakları kaç tane sayalım., 2, 3, 4 ayak var. Kaç kulağı var?….… 5. sayfa: Buradaki hayvan da arı? Evet siyah bir arı, sarı renkleri saklanmış bir arı. Vızzz Vızzzz ses çıkarıyor. Kanatları var? Kanatları ile ne yapabilirler? Uçarlar evet şimdi de uçacak mı ki? Arı nereye uçacak sence? Çiçeklerin üzerinde uçarak gezecek olabilirler? . 6. sayfa: Evet bu bir zil/çıngırak. Zırr, zırr diye ses çıkarır. Nerelerde zil var? Evet kapının zili var, saatlerin zili var? Kapının zili neden çalar? Saatin zili neden çalar? ……..7. sayfa: Bu bir inek. Kuyruğu nerede? Kuyruğu uzun mu? Kuyruğunu sallayarak mööööö mööö diye şarkı söylüyor. Evet birlikte biz de onun şarkısına eşlik edelim mi? Evet edelim. Möööööö mööööö …….İneğin tek kulağına dokunalım… Mööööö, möööö·8. sayfa: Bir bulut ve yağmur damlaları. Yağmur da ne olur? Islanır mıyız? Evet şemsiye ile yağmurdan korunabiliriz? Yağmur damlaları şıp şıp diye ses çıkarır? Çok hızlı yağmur yağdığında şıp şıp şıp çok ıslanırız, yavaş yağdığında şıp şıp az ıslanırız… 9. sayfa: Bu bir tren. Burada daireler de var…. Bu daireler ne? Tren nasıl ses çıkarır?, tren nereye gidiyor? İçinde kimler var? …10. sayfa: Bu da bir köpek. Evet köpek bir hayvan, çok sevdiğimiz bir hayvan? Buradaki köpek ne renk? Evet beyaz bir köpek. Nasıl ses çıkarır? Ağzı nerede? Ağzı açık mı? Ne yiyecek bu köpek? Kuyruğu nerede? Ayakları nerede gösterir misin? Evet ayakları bunlar, sayalım şimdi. 1, 2,3,4,…
Okumayı öğrenmek kolay değildir. Beynimiz doğal olarak konuşma üzerine programlanmıştır, ancak doğal olarak okumak ve yazma konusunda desteğe ihtiyaç duyar. Bu nedenle çocuğumuza okuma konusunda destek olmamız gerekir. Çocuklar yaklaşık 5 veya 6 yaşından itibaren okuma becerilerini geliştirmeye başlar ve okul hayatı boyunca dil ve anlama becerilerini geliştirmeye devam ederler. Okumak, en temel haliyle şekilden anlam çıkarmaktır. Üç beceriyi aynı anda yapmayı gerektirir:● Basılı sözcükleri tanımlamak — kod çözme ve sözcük tanıma● Basılı kelimelerden anlam oluşturma - anlama● Okumanın otomatik ve doğru olması için sözcükleri tanımlamayı ve anlamlandırmayı koordine etmek - akıcılık Tam anlamıyla okuma, kelime tanıma ve anlamanın akıcı bir şekilde bir araya getirilmesini gerektirir. Bu üç süreç karmaşıktır ve her biri önemlidir.
Etkileşim Gerekli Midir?Bu soru ekran tasarımı yapılırken sorulacak ilk ve en önemli sorudur. Bu soruya yanıt evet ise hangi etkileşim türünün kullanılacağı ve nasıl kullanılacağına yanıt aranmalıdır. Eğer ilgili sayfa için etkileşim gerekli mi sorusunun yanıtı hayır ise hangi sayfa düzeninin kullanılacağına karar verilmelidir. Sayfalar ve etkileşimler tasarlanırken görsel ve işitsel malzemelerin kullanımı, konunun akılda kalıcılığını güçlendirici en önemli unsurlardan biridir. Geleneksel kitapları insanlar okuyarak anlamaya çalışırlar. e-kitapları insanlar okuyarak ve zengin içerik desteğiyle anlamaya çalışırlar. Etkileşimli e-kitaplar ise insanlara içeriği anlatmaya çalışır, yönlendirir, yardımcı olur ve kendi içeriğini kişilerin ihtiyacına göre şekillendirebilirler.
Yayınlandı - Wed, 06 Tem 2022
Wed, 07 Ağs 2024
- Etkileşimli Kitap