Örnek Kitap Okuma Rehberi - 21

ÇOCUKLAR İÇİN BİLİM EN GÜÇLÜ KİM?

Yazan: Yoon-hee Hong

Çeviri: Mine Özyurt Kılıç

Resimleyen: Daniel Howarth

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /K/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kauçuk ve kopmak kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

·        Ayı gibi olan başka hangi hayvanları biliyorsun?

·        Çocuklar ne yapıyor burada?

·        Sence ne hissediyorlar?

·        Sen ne zaman çok mutlu olmuştun?

·        Buradaki kız toplarla oynuyor sen en çok neyle oynamayı seversin?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki çocuğun resmi gösterilerek “Çocuk ne yapıyor olabilir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan düşünüyor cevabı geldiyse “Evet bu çocuk düşünüyor.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan düşünüyor cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet kitabın ilk sayfasındaki bu soru işaretlerinden çocuğun düşündüğünü anladık.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Lastikten yapılan nesneleri kim göstermişti?

·        Suyla temastan korunmak için nerede lastik kullanılıyordu?

·        Lastik bant ne zaman koptu?

·        Lastiğin kaynağı ne?

·        Sen de buradaki çocuklar gibi ilk kez lastik kullandığın zamanı düşün, nasıl hissediyordun hatırlıyor musun?

·        Lastik bant neden kopmuştu?

Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örnekler vermesi beklenir. Örneğin; “Bizi ellerinize takıp bulaşık yıkarsanız …(elleriniz)… hiç ıslanmaz.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kauçuk kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime lastik kelimesi ise lastiğin özelliklerinin bir arada göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kauçuk ve lastik kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Lastiğin kaynağı nasıldır biliyor musun?

·        Daha önce hiç yakından kauçuk gördün mü?

·        Hiç lastik çizmelerle yağmurda yürüdün mü?

·        Lastik nasıl bir şeydir, nasıl tarif ederdin? şeklinde olabilir.

Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Lastik neden kopmuştu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen lastiği nasıl kullanırdın? Oyunlarında kullanmak ister miydin” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·        Lastik bantın yetenekleri nelerdi?

·        Lastik bantla neler sarılmıştı?

·        Minik Deniz Kaplumbağasına denize gitmesi için kimse yardım etmiş Bu hikayede lastikten yapılan materyalleri bize kim anlatmıştı?

·        Sen bu kitaptaki lastiklerden hangilerine sahipsin?

·        Lastik eldivenler neden övünüyorlardı?

·        Lastik balonlar ve balonlu sakızlar nasıl güçlü olduklarını söylüyorlardı?

·        Lastikten yapılan her şey hızla koşarken ne olmuştu?

·        Sen lastiği farklı bir şekilde kullanacak olsan nerede kullanırdın? şeklinde olabilir.

Sayfa 1: Buradaki çocuklar ne yapıyorlar? Sence en güçlü kim?

Sayfa 2: Aaa! Buradaki çocuğa bak şaşkın şakın bakıyor. Sence neden olabilir? Bu uzanan sarı şey ne sence?

Sayfa 3: Kız da ters duruyor, sence burada kız ne hissediyor?

Sayfa 4: Çocuğun elindekinin lastik bant olduğunu öğrenmiştik. Sen nerede gördün bu lastik bandı? Peki çocuk sence ne planlıyor olabilir?

Sayfa 5: Resimleri görüyor musun? Bantlarla bir sürü şeyi sarmışlar. Kıza bak, evet bu biraz yanlış olmuş. Sen lastik bandı nerelerde kullanırsın?

Sayfa 6: Çocuk ne kadar mutlu görünüyor. Sen en son ne zaman bu çocuk gibi hissetmiştin? Çocuk burada lastikle ne yapıyor olabilir?

Sayfa 7: Bak kız burada zıplıyor. Bir oyun oluşturmuşlar lastikle. Bu oyunu daha önce oynadın mı? Senin en sevdiğin oyun ne?

Sayfa 8: Ayy bak buralarda bir şeyler oluyor. Evet, lastik ellerinden kaçmış. Nasıl da şaşırmışlar. Sen böyle bir durumla karşılaşsan ne hissederdin?

Sayfa 9: Lastik geri kısalmış. Yani eski haline dönmüş ve ayıcığı tutmuş. Daha fazla çekseler lastiğe ne olabilirdi? Ne kadar uzardı, sence sonsuza kadar uzar mıydı?

Sayfa 10: Buradaki çocuk ne yapıyor? Elindekilerinin adını biliyor musun? Sen evde hangi işlere yardım ediyorsun?

Sayfa 11: Bu pencereden baktığında en çok ne dikkatini çekti? Benim de dikkatimi gülen lastik çizmeler çekti. Kız sence neden lastik çizme giymiştir? Sen yağmurlu havada nasıl giyiniyorsun?

Sayfa 12: Bu balon sence bize ne anlatmak istiyor olabilir? Neden gülüyor sence?

Sayfa 13: Bu çocuğun şişirdiği sakız da bize gülüyor. Sence bu sakızla balonların anlatmak istedikleri ortak olabilir mi? Evet, balon da şişirilir sakız da.

Sayfa 14: Aaa! Toplara bak hepsi de yuvarlak aynı bir önceki balon ve sakız gibi. Sence nasıl yuvarlak oluyorlar? Buradaki topların isimlerini biliyor musun?

Sayfa 15: Lastik toplara bak sence bize ne söylüyor olabilirler. Okumadan önce sırayla tahminde bulunalım. Sen bu toplardan hangileri ile oynadın daha önce?

Sayfa 16: Çocuklar neye binmişler böyle? Evet çarpışan otolar. Sence tekerlekleri neyden yapılmış?

Sayfa 17: Kız da çok mutlu görünüyor. Sen de çarpışan otoya bindin mi hiç? Sever misin?

Sayfa 18: Bunlar da ne? Evet hepsi lastikten yapılmış ve hızlıca bir yere gidiyorlar galiba. Sence nereye gidiyor olabilirler?

Sayfa 19: Bak bu sayfada neler görüyorsun? Ah, evet dikenlere gidiyorlar. Dikenlere giderlerse ne olacak?

Sayfa 20-21: Paaaat! Aaaa! Ne olmuş burada böyle sence? Evet hepsi patladı.

Sayfa 22: Bak tüm lastikten yapılan malzemelerin hepsi zarar görmüş. Patlamış hepsi. Burada gülen biri var kim sence? Evet, lastik bant!

Sayfa 23: Çocuklara bak, lastiği çekiyorlar. Daha önce de çekmişlerdi. O zaman ne olmuştu? Şimdi sence ne olabilir?

Sayfa 24: Çocuklar ne hissediyor olabilir? Sence neden böyle hissetmişlerdir?

Sayfa 25: Eyvah! Pantolonun lastiği kopmuş sence ne yapılabilir?

✓      Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz)

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu

Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu

Kitabın Adı: