Örnek Kitap Okuma Rehberi - 16

SU DEDİKLERİ VAR YA…

Yazan: Laura Purdie Salas

Resimleyen: Violeta Dabija
Çeviri: Bilge Nihal Zileli Alkım

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /S/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Sis, susuzluk gibi sözcüklerin baş seslerine vurgu yapılarak kullanılır.).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓         Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓         Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓         Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓         Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

●      Resimde neler görüyorsun?

●      Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

●      Sence bu yapraklar nerede yüzüyorlar?

●      Doğayla ilgilenmeyi sever misin?

●      En çok hangi çiçeği seversin?

●      Daha önce hiç doğayla ilgili kitap okudun mu?

●      Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

Kapak: Bu sayfada en çok hangi rengi görüyorsun? Evet yeşil. Yeşil rengi sana neleri hatırlatıyor? Evet yapraklar ve çocuklar var. Peki bu kurbağalar neden gülüyor olabilirler? Hmm, yaşadıkları yer olduğu için olabilir. Günlük hayatında kurbağaları nerelerde görüyorsun? Bu gördüğün iribaşlar kitabın kapağındaki kurbağalara benziyor mu? Benzemiyorsa farkları nedir? Kurbağaların olduğu yerde başka neler gördün?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓         Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓         Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓         Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasında yerde bulunan resim gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓         Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuğa doğru geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓         Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓         Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan çeşme cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet su okulun çeşmesinden akmış.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓         Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

●      Bu sayfada kim var?

●      Su burada nerede çizilmiş?

●      Çocuklar ne yapıyor?

●      İtfaiyeci hortumla neden böyle yapıyor?

●      Su gemileri nasıl batırmaya başlıyor?

●      Su ne zaman kardan adam olur?

✓         Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Su iribaşları…(çıkarır)… yumurtadan.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓         Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklemesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓         Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan su kelimeleri ile ilgili konuşup, kelimeleri hecelemesi “s” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “Haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir.  Yeni öğretilecek kelime susuzluk kelimesi ise ceylanın su içtiği sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından su ve susuzluk ile ilgili kelimeleri ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

●      Suya ait hangi unsurları görüyorsun?

●      Hiç ceylan gördün mü?

●      Ceylan ormanda ne yapıyor?

●      Susuzluk neden olur? şeklinde olabilir.

✓         Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? İtfaiyeci yangını söndürmek için suyu nasıl kullanmıştı?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓         Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen doğada suda yaşayan canlılar gördün mü? Su ile ilgili ilginç bir anın var mı?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓         Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓         Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

●      Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

●      Su ile ilgili önemli gördüklerin nelerdi?

●      Su çocuğun acısını nasıl dindirmişti?

●      Sen en çok suya nerede ihtiyaç duydun?

●      Çok karlı havada suya ne olur?

●      Gemiler suda neden batmış?

●      Doğada gözlem yapmak ister miydin?

●      Bu kitapta suyun barınak olmasının kime ne gibi faydası vardı?

●      Kitap boyunca en çok su ile ilgili neye şaşırdın?

1. Sayfa: Bak buradan su çok güçlü akıyor. Sence akarken çok hızlı mıdır? Buradaki bitkiler ona engel olup yavaşlatır mı? Bu akan su nereye gidiyor olabilir sence? Akan sular göllerle, denizlerle birleşiyor olabilir.

2. Sayfa: Bak bu sayfaya, burada da göl var. Ah! Bak bu gölde yaşayan bu hayvanlar hangi hayvanlara benziyor? Evet, kurbağaya benziyor sanki. Bunlar iribaşlar kurbağaların yavruları. Bu gölün üstünde yüzenler ne olabilir? Bunlara da nilüfer çiçeği denir. Kaç tane nilüfer çiçeği var?

3. Sayfa: Buradaki kız bak, sence yerdeki ne olabilir? Bir ayna mı? Yerdeki bir su. Su birikintisi. Sence su birikintisi nasıl oluşur? Sen hiç su birikintisinden kendine baktın mı?

4. Sayfa: Ay hangi renk? Evet sarı renkte ve yıldızlarla aynı renkleri var. Bak ay da suya yansımış burada önceki sayfada kızın suya yansıdığı gibi. Peki susamuru neyle beslenir sence? Evet balıkla beslenir ve balıkların suda yaşaması gerekir.

5. Sayfa: Burada su nasıl akıyor? Evet hızlı ve dalgalı. Sen böyle akan bir su gördün mü? Hatta yokuş aşağı akan bu sulara şelale deriz.

6. Sayfa: Burası neye benziyor? Evet burada bir bahçe var. Peki sence su nasıl sular bahçeleri? Ah evet buradaki bulutlardan gelen yağmurla? Sen peki nasıl sulayabilirdin, daha önce bahçe suladın mı?  Sulanmazsa bahçelere neler olabilir?

7. Sayfa: Burada suyu görebiliyor musun? Peki böyle düzlüklere ne denir biliyor musun? Buralara vadi denir. Vadilerin üstünü su buharlaşır ve bulut gibi olup sis olur. Sisle kaplar her yeri. Daha önce sis gördün mü?

8. Sayfa: Bak buradaki hayvanın ne olduğunu biliyor musun? Bu bir ceylan evet tüyleri nasıl? Ceylan ne yapıyor? Sen susuz kaldın mı hiç? Nasıl hissetin?

9. Sayfa: Burada çocuklar neden ıslanıyor? Sen de daha önce bu şekilde fıskiyede ıslandın mı? Islanmak hoşuna gitti mi yoksa sevmedin mi?

10. Sayfa: Aa burada içecekler var. Sen yazın içecek içmeyi sever misin? Bu içeceklerde suyu nasıl görüyoruz bu sayfada? Sürahilerde neyden yapılmış içecekler görüyorsun? Ben en çok limonata severim bunların arasından mesela.

11. Sayfa: Bu da ne? Bir gökkuşağı evet. Sence kaç rengi var? Gökkuşağı nasıl oluşur biliyor musun?

12. Sayfa: Bu sayfada gösterilen yer neresi sence? Bu hayvanlar su altında yaşıyor. Bunların evi burası, barındıkları yer. Sen evinde nasıl hissediyorsun?

13. Sayfa: Ah gemiye bak! Neler olmuş böyle? Evet denizin dalgaları yükselmiş. Sence denizin dalgalarını yükselten ne olabilir?

14. Sayfa: Ne görüyorsun? Bir sürü bulut var değil mi? Kocaman kocaman bulutlar nasıl olur biliyor musun? Bulutlar da su buharıdır, suyu taşır sonra yağmur olur.

15. Sayfa: Burada da yanan ağaçlar var. Eyvah! Peki bu adam kim? Evet itfaiyeci. Onların görevleri ne, bu kullandıkları suyun fışkırdığı şeyin adı ne biliyor musun?

16. Sayfa: Kız su içiyor. Su içtiği bu yerin adı ne? Senin de okulunda çeşme var mı?

17. Sayfa: Çocuğun dizleri acımış galiba. Annesi dizine ne koymuş? Buz koymuş, evet. Sen hiç düştün mü? Dizin acıdığında ne yaptın? Sence buz nasıl oluşur?

18. Sayfa: Su bu balıklar için neden önemli olabilir?

19. Sayfa: Evet kuşlar uçuyor. Sence gittikleri yolu nasıl buluyor olabilirler? Burada suyun görevi ne olabilir?

20.  Sayfa: Ay, bak buradaki kişi yürümekte zorlanıyor gibi neden sence?  Üşüyor gibi, fırtına çıkmış. Su nerede burada?

21.  Sayfa: Pencereye bak, kar yağmış galiba. Kar ne zaman yağardı? Peki kar da sudan oluşur mu sence?

22.  Sayfa: Uyuyan bu hayvanın adı ne acaba? Ne yapıyor burada dağ sıçanı?

23.  Sayfa: Suya ne olmuş bu sefer? Bir kardan adam olmuş. Kardan adam yaptın mı daha önce? En sevdiğin kardan adam giysisi hangisi?

24.  – 25. Sayfa: Bak bu sayfalara neler yapmışlar buzlardan? Gördüklerinden bahsedebilir misin?
    
    

26.  – 30. Sayfalar: Bu sayfalar ile ilgili okumalar yaparak çocukla sohbet edilebilir. Neler hissediyordun şu anda? Kitap sana ne düşündürdü?

✓         Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz)

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu

Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu

Kitabın Adı: