Örnek Kitap Okuma Rehberi - 1

KARLI BİR GÜN

Yazan: Anna Milbourne

Resimleyen: Elena Temporin

Yayınevi: Tübitak Popüler Bilim Kitapları

 

 

Hedef Sesbirim: /K/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kar, kurbağa ve kömür kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

 

 

OKUMA ÖNCESİNDE:

 

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde ebeveynin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse ebeveynin karşısına da oturabilir.

✓      Ebeveynin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Ebeveyn çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Ebeveynin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanları görüyorsun?

·        Bildiğin hayvanları söyler misin?

·        Kardan adam yapmayı sever misin?

·        En çok hangi mevsimi seversin?

·        Bir kardan adamın nasıl yapıldığını izledin mi?

·        Kartopu yapmayı biliyor musun?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

 

Kapak: “Aa bak, kar yağmış! Kaç tane çocuk var burada? Evet, bir, iki, üç- üç çocuk var! Peki, bu üç çocuk ne yapıyor? Kardan adam yapmışlar! Kardan adamın burnuna ne koymuşlar gördün mu? Hangi hayvan havuç yemeyi çok sever, hatırlıyor musun? Tavsan! Çocukların etrafında hayvanlar toplanmış, hangi hayvanları görüyorsun?

 

(Not: Ebeveyne, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Ebeveynin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓      Ebeveynin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

 

 

 

 

OKUMA SIRASINDA:

✓      Ebeveynin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasında yerde bulunan kar resmini gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların ebeveyn tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kar cevabı geldiyse “Evet bu kar” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte ebeveynden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kar cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet Çocuklar ve köpeğin üstünde bulundukları zemin karla kaplı” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Kim gölcüğü ziyarete gidiyor?

·        Balıklar nerede yaşıyormuş?

·        Gölcükteki kurbağalar ne zaman kadar uyuyacak?

·        Çocuklar balıkların durumunu neden merak etti?

·        Balıklar nasıl yüzmeye devam ediyor?

·        Köpek ve çocuklar gölcükte ne yapıyorlar?

✓      Ebeveynden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Attığınız her adımla karı ezer ve arkanızda…(ayak)… izlerinizi bırakırsınız.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Ebeveynin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi ebeveynden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kardan adam kelimeleri ile ilgili konuşup, kelimeleri hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir.  Yeni öğretilecek kelime gölcük kelimesi ise çocuklar ve köpeğin gölcüğü ziyaret ettiği sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kardan adam ve gölcük kelimeleri ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Kardan adam nasıl yapılır biliyor musun?

·        Daha önce kardan adam yaptın mı?

·        Hiç gölcük ziyaret ettin mi?

·        Keman nasıl bir yer bana tarif eder misin? şeklinde olabilir.

✓      Ebeveynden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Çocuklar kardan adamın burnuna ne takıyordu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Ebeveynden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen karda nasıl vakit geçirmek isterdin? Arkadaşlarınla mı vakit geçirmek isterdin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

 

OKUMA SONRASI

✓      Ebeveynin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓      Ebeveynin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·       Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·       Çocukların ağzından neden duman çıkıyordu?

·       Kar taneleri neye benzer?

·       Çocuklar neden arkalarında ayak izi bıraktılar?

·       Karda neler yapılabilir?

·       Nasıl kardan adam yapabilirisiniz?

·       Çocuklar kardan adam dışında kardan neler yaptılar?

·       Sincap ailesi nerde yaşıyor?

·       Balıklar nerde yüzüyor?

·       Kurbağalar ne kadar uyuyacaklar?

·       Neden karlar erir? şeklinde olabilir.

·       Sen de kartopu yapmak ister misin?

 

1.     Sayfa: “Yüksekliklerde, bulutların içinde, yağmur damlaları donarak kar tanelerine dönüşür.’ Bulutları görebiliyor musun? Aa, ağaçları görüyor musun, yaprak görebiliyor musun? Yok değil mi, o zaman hangi sezon sence?”

 

2.     Sayfa: “Sonra, bu kar taneleri… usulca ve sessizce yere doğru düşmeye başlar.’ Kar tanelerini görebiliyor musun? Aa, çatıda hangi hayvan var? Pencereden bakan çocukları görüyor musun, ne kadar heyecanlı gözüküyorlar değil mi?”

 

3.     Sayfa: ‘‘Kar taneleri genellikle altıgen biçimlidir, ama hepsi birbirinden farklı görünür. Bazıları mini minnacık çiçeklere benzer. Bazıları ise, buz tutmuş yıldızlara…” Kar tanelerini görüyor musun, kaç tane var?

 

4.     Sayfa: “Çok geçmeden, binlerce sevimli kar tanesi gecenin karanlığında dans etmeye baslar. Yavaşça toprağı, ağaçları ve çatıları örterler’. Bak şurada minik bir köy varmış, Burada da kaç ev varmış onu sayalım!”

 

5.     Sayfa: “‘Sabah olduğunda, dünya bembeyaz, kardan bir battaniyenin altında kalmıştır.’ Aa bak, pencereden bakan iki çocuk dışarı çıkmış! Ceketlerin rengini söyleyebilir misin bana? Peki ağaçlara bak, dalları ne kaplamış?

 

6.     Sayfa: Attığınız her adımla kari ezer ve arkanızdaki ayak izlerinizi bırakırsınız.’ Çocuğun ayak izlerini görebiliyor musun? Aa, başka bir hayvan daha varmış, onun ayak izlerini görebiliyor musun?”

 

7.     Sayfa: “Neden kar yağdığını hiç merak etmiş miydiniz? Bir kış günü hayal edin. Hava öyle soğuk ki ağzından çıkan hava, duman gibi görünen küçük su zerreciklerine dönüşüyor.’ Gecen kışı hatırlıyor musun, nefes verdiğimizde çıkan buharı? Pencereden bakan çocuklar galiba bir arkadaş eklemiş, bak, üç kişiler simdi! Peki dalda duran kuşu sanki önceden görmüştük, değil mi?”

 

8.     Sayfa: “Yeni bir kar topunu yerde yuvarlayıp diğerinin tepesine koyduğunuzda bir kardan adam yapmış olursunuz. Gözlerini yapmak için kömür parçaları, burnunu yapmak için havuç kullanabilirsiniz.’ Son kardan adam yapışımızı hatırlıyor musun? Gözleri için farklı bir şey kullanmıştık, ne olduğunu hatırlıyor musun? Aa bak, çocuklardan bir tanesi atkısını kardan adama veriyor, sence hangi şapka yakışır kardan adama?”

 

9.     Sayfa: “‘Havalar soğuduğunda pek çok hayvani ortalıkta göremezsiniz. Fakat kardaki ayak izlerinden onların en son nereden geçtiklerini anlatabilirsiniz.’ Bu ayak izlerini takip ederek saklanan hayvani gösterebilir misin?

 

10.  Sayfa: “İzleri takip ederseniz kendinizi sessiz, sakin bir yerde bulursunuz. Uykucu sincap ailesi bir ağacın kovuğunda birbirlerine sokulmuş…’ O uykucu sincabi görebiliyor musun? 

 

11.  Sayfa: “Küçük bir kuş köknar ağacının sık yapraklarının arasına yuva yapmış.’ Göster bakalım minik kuşu! Aa, galiba saklanan tavşan ortaya çıkmış!”

 

12.  Sayfa: “Gölcüğün yüzeyinde parıldayan, ince buz tabakası oluşmuş. Balıklar da donmuş mudur diye merak edebilirsiniz.’ Bu balıklardan kaç tane var, yazabilir misin? Aa bak, çocuklardan bir tanesi kazak almış, sen sever misin kazakla kaymayı?”

 

13.  Sayfa: “Ama balıklar donmamıştır. Buz tabakasının altındaki soğuk suda sapasağlam yüzmeye devam ederler. Gölcüğün dibindeki çamura gömülmüş bu iki kurbağa ise kış boyunca uyuyacak.’ Kurbağaların kış uykusuna yattığını biliyor muydun? Bak nereye saklanmışlar! Balıklarda toplanmış, kaç tane balık gördüğünü söyleyebilir misin bana?”

 

14.  Sayfa: ‘‘Günün ilerleyen saatlerinde, güneş bulutların arasından çıkar ve gökyüzünde pırıl pırıl parlar.’ Geçen sayfalarda uyuyan bir sincap bulmuştuk sanki, bu sayfada da bulabilir misin? Aa bak güneş çıkmış, sence kar biraz erir mi? Evet, bak, ağaç dalından erimeye başlamış bile!”

 

15.  Sayfa: “Hava ısınınca karlar erimeye baslar.’ Bak, çocuklar kızağı ellerine almış yeniden, yokusun tepesine çıkıyorlar. Sende kızakla kaydığını hatırlıyor musun? Eğlenceli bulmuş muydun?”

 

16.  Sayfa: “Karda yapacak bir sürü şey vardır. Kartopu oynayabilir, bir tepeden aşağıya kayabilirsiniz… Ya da küçük bir kar topunu yerde yuvarlarsınız, böylece kar topu…’ Bak, hepsi farklı bir aktivite yapıyor. Sen hangisini yapmayı tercih ederdin? Kartopu savaşı oynamak çok eğlenceli değil mi sence de?”

 

17.  Sayfa: “Buyur, buyur, buyur… Hatta öyle büyür ve ağırlaşır ki bir süre sonra onu itemezsiniz.’ Sence bu kocaman kartopu kardan adamın gövdesi olabilir mi? Yoksa sen bu kocaman ağır kar topunu kaldırabilir misin?”

 

18.  Sayfa: “Karlar eriyip gidecek ama daha değil. Bugün yine karlı bir gün.’ Aaa, yoksa bu senin ayıcığının aynisi mi? Dışarıdaki kardan adamı görebiliyor musun? Yeni uyanmışlar gibi gözüküyor, bak ama karlar aksam erimemiş!”

 

19.  Sayfa: Güneş ağaçların arkasında alçalırken hava yeniden soğur. Kardan adama el sallayıp vedalaşın. Eve gitme zamanı geldi.’ Aa, bak, karlar ağaçların üzerinden erimeye başlamış, bu kardan adamın da eriyeceği anlamına gelmez mi? Kardan adamın kollarını yapmak için ne kullanmışlar?”

 

20.  Sayfa: “‘Gece ay ışığında yine usul usul kar yağar. Kar taneleri yeryüzünü örter ve bütün izleri siler.’ Aksam yine kar yağmış, o zaman kardan adamın üstünü kar kaplayacak, değil mi? Bastan kardan adam yapmak çok eğlenceli olmalı, sen ne dersin?

 

 

✓      Ebeveynden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.

 

 

 

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz)

 

Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT)		Değerlendirme
		Evet	Hayır
Konuşmayı Başlatma	Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi?
	Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu?
Değerlendirme	Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi?
	Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi?
Genişletme	Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi?
Tekrarlatma	Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi?

 

 

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu

 

 

Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu

 

Kitabın Adı:

 

Okuma Öncesini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz.
Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi?	Değerlendirme
	Evet	Hayır
Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (ebeveynin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı?
Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı?
Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi?
Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu?
Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu?
Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu?
Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi?
Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi?
Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi?

 

 

 

 

 

 

 

Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz).
Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı?	Değerlendirme
	Evet	Hayır
Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi?
Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi?
Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı?
Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi?
Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi?
Çocuğun  yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi?
5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?)
Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu?
Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı?
Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi?

 

 

Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz).
	Değerlendirme
	Evet	Hayır
Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu?
Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu?
Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu?
Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu?
Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu?
Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?