Yayınlandı - Wed, 07 Ağs 2024

Örnek Kitap Okuma Rehberi - 8

KELEBEK

Yazan: Anna Milbourne

Resimleyen: Gathy Shimmen

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sözcük	Anlamı
Tırtıl	kelebek kurtçuğunun yumurtadan çıktıktan sonra kelebek oluncaya değinki durumu.
Girişmek	Bir işi yapmak üzere eyleme geçmeye hazırlanmak ya da geçmek.
Çizgili	Üzerinde çizgi bulunan.
Asılı	Asılmış olan.
Dantel	Her türlü iplikle örülen ya da bir kumaşın kenarına işlenen, türlü biçimde, ince ve ağ görünümünde örgü.
Hâlâ	Şimdiye değin ya da söz konusu zamana değin, henüz.
Süre	Bir olayın başıyla sonu arasındaki belirli zaman parçası, başı ve sonu belli bir zaman aralığı, akıp giden zamanın içinde belli bir bölüm
Deri	Bazı hayvanların vücutlarını kaplayan en üst katman olup, altında barındırdığı kas ve organları koruyan doku tabakalarından oluşan bir örtü sistemi organıdır.
Kılıf	Bir şeyi korumak için üzerine geçirilen, kendi biçimine göre ve genellikle yumuşak bir şeyden yapılmış özel kap.
Benek	Herhangi bir şey üzerindeki ben (II) gibi leke, ufak leke.
Uçsuz bucaksız	Sonu görülemeyecek denli geniş olan.
Sığmak	Bir yere, bir kaba tümüyle girebilmek ya da bir şeyin içinden geçebilmek.
Germek	Bir şeyi, uçlarından ya da kenarlarından çekerek gergin bir duruma getirmek.

Hedef Sesbirim: /K/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kılıf kelimesinin başlangıç sesıne benek elimesinin son sesine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓ Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓ Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓ Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓ Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

● Resimde neler görüyorsun?

● Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

● Bildiğin hayvanları söyler misin?

● Doğayla ilgilenmeyi sever misin?

● En çok hangi çiçeği seversin?

● Daha önce hiç doğayla ilgili kitap okudun mu?

● Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

Kapak: Bu sayfada en çok hangi rengi görüyorsun? Evet yeşil. Yeşil rengi sana neleri hatırlatıyor? Çocuğun etrafında havada uçanlar neydi? Evet kelebek. Günlük hayatında kelebekleri nerelerde görüyorsun? Bu gördüğün kelebekler bu sayfadakine benziyor mu? Benzemiyorsa farkları nedir? Kaç farklı renkte kelebek görüyorsun? Evet bir kız. Kız ne yapıyor? Evet kelebeklere bakıyor.

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓ Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓ Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓ Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasında yerde bulunan resim gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓ Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuğa doğru geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓ Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓ Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan tırtıl cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet, etrafta bir sürü tırtıl var ve hepsi çok acıkmış.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓ Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

● Yaprakları yiyen kim?

● Tırtıl nerede uzun bir uykuya daldı?

● Tırtıl ne zaman yaprak yemeyi bırakıyor?

● Tırtıl neden kabuk değiştiriyor olabilir?

● Nasıl kelebeğe dönüştüler?

● Kaç tane tırtıl gördük?

✓ Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Bir yaprağın altına kıvrılıp derin bir…(uykuya)… dalıyor.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓ Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓ Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan doğa kelimeleri ile ilgili konuşup, kelimeleri hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime kedi kelimesi ise kızın ve kedinin olduğu sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından doğa ve kelebek kelimeleri ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

● Doğaya ait hangi unsurları görüyorsun?

● Hangi renklerde kelebekler gördün?

● Tırtıllar yaprakların arasında ne yapıyor?

● Kelebeklerin derin uykudan uyandığı zamanı gerçkete de görmüş müydün? şeklinde olabilir.

✓ Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Kız ne yapıyordu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓ Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen doğada nasıl vakit geçirmek isterdin? Hayvanları gözlemler misin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓ Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓ Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

● Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

● Tırtılların yaprak yeme nedenleri ne olabilir?

● Kelebek olmadan önce tırtıllar büyürken neler oluyordu?

● Uykuya nerede dalmışlardı?

● Tırtılın ördüğü kılıf neye benziyor sence?

● Sen daha önce bu kılıfı gördün mü?

● Kiminle doğada gözlem yapmak isterdin?

● Bu kitap boyunca hangi hayvanı en çok gördün?

● Kitapta en çok sevdiğin kısım hangisiydi?

Sayfa: Hangi hayvanı görüyorsun? Onunu adı bir tırtıl.. Tırtıllar nasıl haraket ederler? Evet sürünerek. Biz sürünerek hareket etsek nasıl olurdu? Burada kız ne yapıyor olabilir? Evet. Tırtılı izliyor. Onu gözlemliyor. Bakalım tırtıla neler olmuş.

Sayfa: Bu sayfada neler görüyorsun? Evet yaprakla ve çiçekler var. Yaprakların şekli bozulmuş sanki, sence ne olmuş olabilir?

Sayfa: Aa bak, bu sayfada yaprak yiyor gördün mü? Yan sayfadaki yaprakları kim yemiş olabilir?

Sayfa: Burda kaç tane tırtıl var? Sence tırtıllar küçük mü büyük mü? Rnekleri neler?

Sayfa: Burada tırtılların renkleri değişik gibi başka ne gibi b-farkları var birbirlerinden? Senin de arkadaşlarınla aranda farklılıklar var mı?

Sayfa : Tırtıl çok yaprak yemiş değil mi? Senin de karnın çok yemekten şişmanladı mı hiç?

Sayfa: Aa bak, tırtılın derisine bir şeyler oluyor sence neden böyle oldu? Tırtıl ne hissediyor olabilir?

Sayfa: Bu sayfada tırtıl neden böyle durmuş olabilir? Sence nasıl orada asılı durabiliyor?

Sayfa: Tırtılın derisine bak hangi renge dönmüş? Tırtıl orada ne kadar kalacak sence?

Sayfa: Aa bak kılıfına neler oluyor? Kılıfındaki renklerin neler olduğunu biliyor musun? Sank artık kılıf değil gibi? Bu tırtıl neye benziyor?

Sayfa: Bak çizgili tırtılın kanatları olmuş. Sen de kanatların olsun ister miydin?

Sayfa: Bu sayfada ne kadar çok kelebek var değil mi? Kelebekleri sayalım mı? Hangi renkte bu kelebekler?

Sayfa: Evet bak burada da kelebekler var. Bunları da sayslım mı? Hangi renkteki kelebek olmak isterdin?

Sayfa: Balözü ne olabilir sence? Tadı nasıldır? Evet tatlıymış.

Sayfa: Uykuya sen nasıl dalarsın? Kelebek uyurken nasılgörünüyor?

Sayfa: Kelebek ne yapıyor? Sence bu beyaz şeyler ne olabilir? Neye benziyorlar?

Sayfa: Bu yumurtalardan ne çıkacak sence?
Sayfa: Bak doğru bilmişsin / Tahminimizden farklı çıktı. Hatırlıyor musun kitabın başında da kelebek olmadan önce de tırtıl görmüştük. Demek ki tırtıllar yumurtadan çıkıyor.

Sayfa: Ne görüyorsun? Kız ne yapıyor? Evet şarkı söylüyor. Şarkı söylemeyi seviyor musun? En sevdiğin şarkı ne?Hadi o şarkıyı söyleyelim. Hangi hayvan var? Evet baykuş. Hangi renk? Evet turuncu.

Sayfa: Ne görüyorsun? Kaç tane yıldız var? 1,2,3…13. Bu akşam yıldızlara bakalım mı? Bu sayfanın diğer sayfadan farkı ne ( o sayfayı tekrar gösterir)? Kitapta başından beri gündüz vaktiyken son üç sayfada gece var.

Sayfa: Sence tırtıllar doğduktan sonra ne yapacaklardır?

Sayfa: Bak küçük bir tırtıl bize bakarak ne yapıyor?
. Bu kitap boyunca hangi hayvanı en çok gördün? En çok sevdiğin hangisiydi?

✓ Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz)

Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT)		Değerlendirme
Etkileşimli kitap okuma sürecindeki aşamalar (BDGT)		Evet	Hayır
Konuşmayı Başlatma	Çocuktan resimdeki nesneyi isimlendirmesini istediniz mi?
Konuşmayı Başlatma	Hikâyedeki karakterler hakkında sorular sordunuz mu?
Değerlendirme	Çocuğun verdiği cevabın doğru olup olmadığını değerlendirdiniz mi?
Değerlendirme	Çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler verdiniz mi?
Genişletme	Çocuğun cevabını birkaç sözcük daha ekleyerek genişlettiniz mi?
Tekrarlatma	Çocuğun yanıtını tekrarlamasını istediniz mi?

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu

Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri		Değerlendirme
Konuşmayı başlatma ve sürdürme teknikleri		Evet	Hayır
Tamamlama	Çocuktan hikâyedeki bir ifadeyi tamamlamasını istediniz mi?
Hatırlama	Çocuğa hikâyedeki karakterler ile ilgili sorular sordunuz mu?
Hatırlama	Çocuğa hikâyedeki olaylar hakkında sorular sordunuz mu?
Açık uçlu sorular sorma	Çocuktan resimde anlatılan olayı tanımlamasını istediniz mi?
5N 1K soruları sorma (Ne? Ne zaman? Nerede? Neden? Nasıl? Kim?)	Resimdeki nesneye işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi?
	Resimdeki eyleme işaret ederek çocuğun isimlendirmesini istendiniz mi?
İlişkilendirme	Hikâyeyi çocuğun yaşamından bir şey ile ilişkilendirdiniz mi?

Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu

Kitabın Adı:

Okuma Öncesini Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz.

Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların olmamasına, çocuğun tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına dikkat ettiniz mi?

Değerlendirme

Evet

Hayır

Çocuğun kitabın resimlerini rahatlıkla görebilmesi için, yan yana ya da sizin (annenin) kucağında kitabı rahatlıkla görebileceği bir oturma düzeni sağladınız mı?

Kitabı okuma süresince çocuğa doğru tutup, çocuğun resimleri rahatça görebilmesini sağlamak için yan taraftan okumaya çalıştınız mı?

Çocuğun öncelikle kitabın kapak resmine bakmasını istediniz mi?

Kitabın ön kapağında neler gördüğünü sordunuz mu?

Kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğunuza okudunuz mu?

Kitabın başlığına ve kapak resmine dikkat çekilerek hikâyede de ne olabileceğine dair çocuklara açık uçlu sorular sorup, çocuğa konuşma fırsatı vererek konuşma becerisinin geliştirilmesine yardımcı oldunuz mu?

Bu hikâyede ne anlatılıyor olabilir? sorusunu çocuğunuza yöneltiniz mi?

Kitabın arka kapağında neler görüyorsun? sorusunu çocuğunuza yönelttiniz mi?

Çocuğun hikâye ile ilgili tahminleri alındıktan sonra dikkatlice dinlemesini istediniz mi?

Okuma Sürecini Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz).
Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı?	Değerlendirme
Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını açıkladınız mı?	Evet	Hayır
Sözcüklerin anlamlarını resimlerle ve materyaller ile desteklediniz mi?
Çocukların kendi yaşamları ile ilişkilendirecekleri örneklere verdiniz mi?
Belirlenen hedef sözcüklerin anlamlarını çocuk dostu terimler ile açıkladınız mı?
Geçmiş deneyimler ile hikâyeyi desteklediniz mi?
Çocuğun ses bilgisel farkındalık becerilerini desteklediniz mi?
Çocuğun yazı farkındalığı becerilerini desteklediniz mi?
5N 1K sorularını sordunuz mu? (Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim?)
Çocuğa açık uçlu sorular sordunuz mu?
Tekrarlar ve genişletmeler kullandınız mı?
Cümle tamamlama sorularına yer verdiniz mi?

Okuma Sonrasını Değerlendirme Formu (Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz).
	Değerlendirme
	Evet	Hayır
Çocuğa okuduğunuz kitabın adını tekrar sordunuz mu?
Kitapta kimlerin olduğunu sordunuz mu?
Hikâyenin sonunda neler olduğunu sordunuz mu?
Kitaba başka bir isim verilse ne olmasını isterdin? Sorusunu sordunuz mu?
Hikâye çocuğun rahatça duyabileceği bir ses tonu ile okudunuz mu?
Çocuğunuz istekli olursa hikâyeyi özetlemesini istediniz mi?