Örnek Kitap Okuma Rehberi - 6

GÖLDE

Yazan: Anna Milbourne

Resimleyen: Mat Russell

Çeviri: Ebru Kılıç

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /Y/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Yosun, yusufçuk ve yelpaze kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓      Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanları görüyorsun?

·        Bildiğin hayvanları söyler misin?

·        Hayvanları sever misin?

·        En çok hangi hayvanı seversin?

·        Bir çiçeğin su üstünde yaşayabildiğini gördün mü?

·        Hangi tür hayvanın olsun istersin?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓      Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓      Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki kedi resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kurbağa cevabı geldiyse “Evet bu bir kurbağa” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kurbağa cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet gölde bir kurbağa var.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Kitanım kapağında kim vardı?

·        Tüm kitapta olaylar nerede geçiyordu?

·        İki kuğu zarafetle nerede yüzüyordu?

·        İribaş gölgeden neden kaçıyordu?

·        İribaş nasıl değişiyordu?

·        Baloncuklardan ne çıkmıştı?

✓      Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Anne …(ördeğin)… arkasına dizilip ağır ağır yüzüyorlardı.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan yumurtacık kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “y” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime yosun kelimesi ise yumurtacık ve yosunlarının göründüğü sayfalar çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından yumurtacık ve yosun kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Yumurtacıklar nasıl görünüyor?

·        Daha önce gölde yumrutacık gördün mü?

·        Hiç yosun gördün mü?

·        Yumurtacıklardan nasıl hayvanlar çıkıyor olabilir tarif eder misin? şeklinde olabilir.

✓      Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? İribaş nasıl değişmiş?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin de iribaş gibi tehlikelerden kaçtığın oldu mu? Böyle durumlarda yardım ister miydin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓      Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓      Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·        Gölde hangi hayvanların yaşadığını görmüştük?

·        Baloncuklardan ilk çıkan yavrulara ne demiştik?

·        Sen de iribaşlar gibi bebeklikten bu zamana kadar nasıl değiştin?

·        Kitapta en çok sevdiğin hayvan hangisiydi?

·        Kurbağaların değişimi seni şaşırttı mı?

1.     Sayfa: Aa, burada bitkiler var. Bu bitkileri daha önce gördün mü? İsimleri ne olabilir sence? Onlara sazlık deniyor. Bak bu uçan hayvanı da tanıyor musun?

2.     Sayfa: Burada da bizi hayvanlar karşılıyor. Şu iki tanesinin adını biliyor musun? Onlar kuğu. Kuğu olmasa sen adlarını koysan ne derdin onlara? Ördek ve kuğular çok benziyor değil mi? Daha önce göle gittin mi?

3.     Sayfa: Aa bak, bunlar da ne? Beyaz beyaz ve küçükler. Bir fikrin var mı?

4.     Sayfa: Bu beyaz yumurtacıkların bulunduğu yer de göl. Bunları kurbağa anne ve babalar bırakmış. Bak bu gördüğün suyun üstünde yaşayan bir çiçek. Daha önce gördün mü? Balık da yumurtacıklara şaşkın şaşkın bakıyor. Sence o da ilk defa mı görüyordur?

5.     Sayfa: Bak, renkli renkli bir şeyler çıktı o baloncuklardan. Sence neye benziyorlar? İsimleri ne olabilir?

6.     Sayfa: O da ne! Bu küçük iribaş ne görmüş olabilir? Sence nasıl hissediyor gibi duruyor?

7.     Sayfa: Eyvah dev bir balık gelmiş. O gölge bu balık olabilir mi? Sen kendi gölgeni de gördün mü?

8.     Sayfa: Bak, son anda iribaş kurtulabilmiş. Sen de hiç tehlike ile karşı karşıya kaldın mı? En çok neyden korkarsın?

9.     Sayfa: Bak çiçekler açmış, daha çok hayvan var sanki. İlkbahardan sonra hangi mevsimin geldiğini biliyor musun? Evet, yaz gelmiş ve daha çok hayvan var. Bu hayvanlardan hangisini gördün daha önce?

10.  Sayfa: Aa, küçük ördekler var. Onların nasıl ses çıkardığını hatırlıyor musun? Daha önce yavru ördek gördün mü?

11.  Sayfa: Ördeklerin rengi ne renk? Sence annelerinden neden farklı renkleri?

12.  Sayfa: Bak yavruların ilgisini kelebekler çekmiş. Sen de kelebekleri sever misin?

13.  Sayfa: Bak iribaşa bir şeyler oluyor. Sence ne olmuş olabilir? Bu değişimin bir adı olabilir mi?

14.  Sayfa: Aa, biraz daha değişmiş. Neler oluyor sence iribaşa?

15.  Sayfa: Nerede bu iribaş? Sence iribaşta başka ne değişmiş olabilir?

16.  Sayfa: İribaş da annesi ve babası gibi büyümüş büyümüş ve bir kurbağa olmuş. Önceki haline göre neler değişmiş?

17.  Sayfa: Kurbağaya bak dili ne kadar da uzamış. Yediği böceği tanıyor musun?

18.  Sayfa: Kurbağa karnını doyurmuş Nasıl görünüyor?

19.  Sayfa: Kurbağanın üstündeki renkler nasıl. Bak ayaklarını da uzatıp yüzebiliyor? Suya sen de daldın mı daha önce?

20.  Sayfa: Ayaklarının bu şekilde olması onun yüzmesini kolaylaştırır mı zorlaştırır mı?

21.  Sayfa: Kurbağa büyümüş ve başka yumurtacıklar da var. Kurbağa sesinin nasıl olduğunu biliyor musun? Sen büyümeyi seviyor musun?

✓      Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.