Örnek Kitap Okuma Rehberi - 19

BENİ CESUR YAPAN NE?

Yazan: Heidi Howarth

Hikayeleştiren: Umut Hasdemir

Resimleyen: Daniel Howarth

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /K/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Kabuk ve keşfetmek kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓      Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

·        Bildiğin hayvanları söyler misin?

·        Hayvanları sever misin?

·        En çok hangi hayvanı seversin?

·        Denizdeki canlıların nasıl yüzdüğünü izledin mi?

·        Denize gitmeyi sever misin?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓      Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓      Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki deniz kaplumbağası resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kaplumbağa cevabı geldiyse “Evet bu bir kaplumbağa.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kaplumbağa cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet kitabın kapağındaki denizlerde ve karada yaşayabilen deniz kaplumbağası.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Martılar kim için tehlikeliydi?

·        Minik Deniz Kaplumbağası yumurtadan nerede çıktı?

·        Minik Deniz Kaplumbağası evine ne zaman dönecek?

·        Minik Deniz Kaplumbağasını cesur yapan ne?

·        Minik Deniz Kaplumbağası ilk suya girdiğinde nasıl hissetti?

·        Minik Deniz Kaplumbağası neden bir an önce suya gitmeye çalışıyordu?

✓      Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Burada oyun …(oynamak)… ve yemek yemek güvenliydi.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kabuk kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “k” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime yosun kelimesi ise kaplumbağaların ve yosunların bir arada göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kabuk ve yosun kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Kabukların dışı nasıldır biliyor musun?

·        Daha önce kaplumbağanın kabuğunu yakından gördün mü?

·        Hiç yosun gördün mü?

·        Yosunlar nasıl bitkiler, bana tarif eder misin? şeklinde olabilir.

✓      Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Minik Deniz Kaplumbağası nerdeydi?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin güvenli bulduğun alanın neresi? Güvende hissetmediğinde yardım ister miydin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓      Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓      Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·        Minik Deniz Kaplumbağası yumurtadan çıktığında ne hissediyordu?

·        Minik Deniz Kaplumbağasına merhaba diyen kimdi?

·        Minik Deniz Kaplumbağasına denize gitmesi için kimse yardım etmiş miydi?

·        Kitapta denizde hangi hayvanlar vardı?

·        Minik Deniz Kaplumbağası endişelenince ne yaptı?

·        Kaplumbağa büyüdüğünde ne olacaktı?

·        Kaplumbağa yaşlandığında neler oldu?

·        Sen de büyüdüğünde neler olacak sence? şeklinde olabilir.

1.     Sayfa: Aa, ben burada yumurtalar görüyorum. Sen de görüyor musun?

2.     Sayfa: Gördüğümüz sayfalarda kaç tane yumurta var? Sence bu yumurtalardan ne çıkacak? Bak bu yumurtaya ne olmuş?

3.     Sayfa: Bak bu yumurtadan bakan ne olabilir? Sence ne hissediyor?

4.     Sayfa: Kaplumbağa gibi yeni ve bilmediğin bir yere daha önce gittin mi? Neler hissettin?

5.     Sayfa: Bak, ne kadar çok minik kaplumbağalar var. Hepsi tek bir yöne dönük değil mi? Kumların üzerinde neler görüyorsun?

6.     Sayfa: Bak hepsi nereye gidiyormuş? Sence neden denize gidiyorlar? Onlar için denizin ne önemi olabilir?

7.     Sayfa: Kaplumbağa ne hissediyor sence? Denizdeki dalgalar senin yüzüne çarptığında sen ne hissediyorsun?

8.     Sayfa: Bak, bu resimdekinin adını biliyor musun? Bu deniz kabuklarından topladın mı daha önce?

9.     Sayfa: Aa bu kuşların adını hatırlıyor musun? Denizlerde gördün mü daha önce?

10.  Sayfa: Kaplumbağa nasıl bakmış? Endişeli duruyor gibi. Sence martılardan neden endişe duyuyor olabilir?

11.  Sayfa: Denizin suları ne renk? Hangi mevsimde denize girilir? Denize girerken nasıl hissediyorsun?

12.  Sayfa: Bak dalgalara bak kocaman. Sen de dalga gördün mü böyle?

13.  Sayfa: Bu gölgeler kimin gölgesi sence? Peki bu uzanan yeşil şeylere ne diyorduk? Daha önce yakından gördün mü?

14.  Sayfa: Sence deniz yosunlarının görevi ne olabilir? Kaplumbağalar ile ne gibi benzerlikleri var?

15.  Sayfa: Kaplumbağa neye bakıyor sence? Saklanıyor gibi. Sen nelerden saklanırsın?

16.  Sayfa: Bak baloncukları gördün mü? Sence kaplumbağanın baktığı bu yer nereye çıkıyor olabilir? Sen de oyun oynarken bu baloncukları ne ile çıkardığını hatırlıyor musun?

17.  Sayfa: Bak yosunlar arasında bir sürü kaplumbağa var. Saklambaç oynuyor gibiler. Senin en sevdiğin oyun ne?

18.  Sayfa: Bir sürü kaplumbağa. Galiba Minik Deniz Kaplumbağasına selam veriyorlar. Sen de yeni kişiler gördüğünde selam verir misin? Nasıl davranırsın?
 

19.  Sayfa: Kaplumbağaları koruyormuş bu yosunlar sence nasıl koruyor olabilir?

20.  Sayfa: Sence neden korunuyorlar? Sen tehlikeyle karşılaştığında ne yaparsın?
Sence kaplumbağalar neyle besleniyor olabilirler?

21.  Sayfa: Kaplumbağanın evi denizmiş. Bak sence nasıl hissediyor? Sen evinde nasıl hissediyorsun?

22.  Sayfa: Kaplumbağa büyürken onda ne gibi değişimler olur sence? Sen büyürken sende neler değişiyor?

23.  Sayfa: Denizlerin daha da büyüğünde yaşıyor bu kaplumbağa ve diğer suda yaşayan canlılar. Bu büyük denizlere ne dendiğini biliyor musun? Evet, okyanus deniyor. Sence hangi balıklar yaşıyor olabilir?

24.  Sayfa: Ay bak kocaman balina! Yunuslar da okyanuslarda yaşıyor. Başka hangi canlıları kaplumbağa görmüştür sence?

25.  Sayfa: Kaplumbağa denizlerde ondan büyük olan canlıları görünce ya da büyük dalgalarla karşılaşınca ne yapıyor olabilir? Küçükken daha mı çok korkar? Büyümek ne demek sence?

26.  Sayfa: Bak, biraz daha büyümüş sanki değil mi? Evet, nasıl değişimler olmuş, ne görüyorsun fotoğrafta?

27.  Sayfa: Aa, her şeyin başladığı o kumsal değil mi? Tekrar dönecek mi sence? Kaplumabağa için ne zaman güvenli olacakmış bu kumsal?

28.  Sayfa: Deniz kaplumbağalarının hem suda hem de karada yaşamasını duymuş muydun? Çok ilginç değil mi? Sen de bu şekilde yaşamak ister miydin?

29.  Sayfa: Aa şu balıklara bak. Ne kadar da çeşitli değil mi? Sence bu balıkların adını sen koyacak olsan ne söylerdin?

30.  Sayfa: Kaplumbağa sence kaç yaşına kadar yaşıyordur? Sen de çok uzun yıllar yaşamak ister miydin?

31.  Sayfa: Minik Deniz Kaplumbağasına bak, nasıl da yaşlanmış! Yanında yeni küçük yavrular var. Sence burada kimin cesarete ihtiyacı vardır?

32.  Sayfa: Kaplumbağanın kabuğunda ne gibi değişiklikler var? Sence bu kadar yaşlı olmak nasıl hissettiriyordur?

✓      Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.