Örnek Kitap Okuma Rehberi - 13

HAYDİ SAYALIM DENİZLER

Yazan: Alison Formento

Resimleyen: Sarah Snow

Çeviri: Ayşe Şirin Okyayuz

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /T/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Teneke, taban kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓      Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

·        Denizlerde yaşayan bildiğin hayvanları söyler misin?

·        Denize gittin mi daha önce?

·        Denizde en çok hangi oyunu oynamayı seviyorsun?

·        Sen de bu kız gibi kuma bastığında ayak izlerini görebildin mi?

·        Denize giderken hangi kıyafetleri giyiyorsun?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓      Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓      Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki kedi resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan deniz cevabı geldiyse “Evet bu bir deniz.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan deniz cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet denizleri hep kirletmişler.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Kumsal Temizleme Gününde kim yardım etmek istedi?

·        Kaptan Ömer ile nerede tanıştılar?

·        Balıklar ve insanlar ne zaman zarar görürler?

·        Kemal öğretmen, çocuklara neden ucunda ağdan sepeti olan bir sopa vermişti?

·        Çocuklar ve öğretmen kumsala gittiklerinde nasıl bir kumsalla karşılaşmışlardı?

·        Kaptan Ömer’in gemisinin adı ne?

✓      Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Kumsala bir …(dalga)… vurdu.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kaptan kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “t” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime çöp kelimesi ise çocukların kitapta çöpleri ilk gördükleri sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kaptan ve çöp kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Köpekler nasıl gemiyi kullanır biliyor musun?

·        Daha önce denizlerde çöp gördün mü?

·        Hiç denizdeyken çöp attın mı?

·        Kaptanlar görünüş olarak nasıl gemileri kullanır tarif eder misin? şeklinde olabilir.

✓      Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Dev deniz kaplumbağaları nerede geziyordu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin çok sevdiğin odanı insanlar çöplerle doldursaydı ne yapardın? Nasıl hissederdin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓         Annenin okunan hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓         Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·          Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·          Kemal öğretmen ve çocuklar neden kumsala gitmişlerdi?

·          Burnu sivri uzun olan balığın adı neydi?

·          Kaptan Ömer kimin yardımıyla kumsalı ve denizi temizledi?

·          Kitapta denizde ve karada yaşayan hangi hayvanlar vardı?

·          Martılar nasıl bir alanda dolaşıyordu?

·          Vatozlar nasıl yüzüyorlardı?

·          Kumsaldaki ve denizdeki çöpler nereden geliyordu?

·          Denizlerin kirlenmesinde karşılaşılan şeyler nelerdi?

·          Bulutlar ve okyanuslar bir döngüyü oluşturuyordu. Hatta kitapta Emre bununla ilgili bir şiir okumuştu hatırladın mı? O döngünün adı neydi?

·          Sen de bir sahile gitmek ister misin? şeklinde olabilir.

1.         Sayfa: Aa, burada gördüğüm kumsala ne olmuş böyle? Sen de daha önce bir kumsala gittin mi?

2.         Sayfa: Burada herkes neden toplanmış sence? Çocuklar nereye bakıyor sence?

3.         Sayfa: Bu tabelada ne yazıyor olabilir? Sence çocuklar Kumsal Temizleme Günü için iyi bir şey mi yapıyorlar? Sen olsan ne yapardın?

4.         Sayfa: Sence denizler ve kumsal temizken daha güzel olmuyor mu? Kaptan Ömer çocuklara bu kirli çevreyi ne için göstermişti?

5.         Sayfa: Bak, deniz ne kadar büyük! Dalgaların sesini daha önce dinlemiş miydin sen de?

6.         Sayfa: Dalgaları dinliyorlar galiba ve deniz onlara kitaptakinden başka ne söylemiş olabilirdi sence?

7.         Sayfa: Sen de deniz kenarına gittiğinde ne yapıyorsun? Ellerini ve ayaklarını suya değdirir misin? Kuma bastığında ne hissediyorsun, hoşuna gidiyor mu?

8.         Sayfa: Bak, denizde yaşayan canlıları görüyoruz onu anlamaya çalışınca. Sen daha önce böyle büyük bir balık gördün mü? Adını biliyor musun?

9.         Sayfa: Sıradaki hayvana bak. Ben bunlardan karada da görmüştüm. Adı neydi? Evet, kaplumbağa. Ama bunlar deniz kaplumbağası ve hem karada hem suda yaşarlar. Ne kadar büyükler değil mi?

10.       Sayfa: Aa, sence bu balıklar nasıl görünüyor? Gerçekte görsen ne düşünürdün? Çok farklı canlılar var denizde değil mi?

11.       Sayfa: Bak, bu canlılar neye benziyor sence? Evet bir atı anımsatıyorlar. Bu yüzden bu balıklara denizatı deniyor, bunu biliyor muydun? Peki burada kaç tane denizatı var?

12.       Sayfa: Vatoz balıklarına bak, sanki pelerine benziyorlar. Kaç tane vatoz balığı var? Görüyor musun, ne kadar sevimliler! Sen de onlar gibi yüzmek ister miydin? Kerem onlar gibi yüzmek istediğini belirtiyor.

13.       Sayfa: Aslı da denizin söyleyeceklerinin olabileceğinden bahsetmişti ya sence deniz neler söyleyebilir daha?

14.       Sayfa: Aa, kocaman gagalı bu kuşlara da ne deniyordu? Bir de balıkla besleniyorlar. Nasıl da yakalamış balığı. Hatırladın mı bu hayvanların adını?

15.       Sayfa: Denizanalarına bak kaç taneler. Beraber sayalım mı? Sen daha önce gördün mü?

16.       Sayfa: Aa bak martılar da suya dalıp dışarıda da yaşayabiliyorlar. Martılar bu görsellere baktığımızda ne ile besleniyor olabilirler? Ne kadar da çok martı var bunları da sayalım mı?

17.       Sayfa: Bakalım hangi deniz canlıları var başka. Aa burada uzanan bu balıklar da hem suda hem karada yaşıyor. Fok balıklarına bak burada yavrusu ile bir tanesi. Hepsi uzanmış gibi değil mi? Bakalım kaç tanesi çıkmış kayaya, beraber sayalım mı?

18.       Sayfa: Sence burada kaç tane yunus balığı olabilir? Yunus balıkları hakkında bir şeyler biliyor musun? Onları daha önce bir yerde gördün mü?

19.       Sayfa: Peki başka hangi balık buradaki yunuslar gibi yükseğe sıçrayabiliyordu? Evet, kitabın başında hatırladığımız balina yükseğe çıkabiliyordu. Sen nasıl yüzmek isterdin vatozlar gibi kumun dibinden mi yoksa yunus ve balinalar gibi yükseklere sıçrayarak mı?

20.       Sayfa: Bak çocuklar denizden duyduklarının neler olduğundan bahsediyorlar, sen denizden neler duydun bu kitap boyunca?

21.       Sayfa: Burada Kaptan Ömer ne anlatıyor sence? Burada bir kova sudaki bitkisel olan deniz canlılarından bahsediyor bazılarını da gözle göremeyiz hatta ama çok önemlidirler. Denizdeki canlıların ve biz zarar görebiliriz. Bundan bahsetmişti değil mi? Sen olsan başka neler eklemesini söylerdin?

22.       Sayfa: Aa bak, bir plastik şişe ve bunu doğaya atan da bir insan. Sence bu davranış doğru mu? Doğru hareket olarak sen ne yapardın peki?  

23.       Sayfa: Ahh yengece bak. Ayağına poşet takılmış. Çocuklar ne yapıyor peki? Sen orada olsan ne yapardın? Batuhan neden oranın kötü koktuğunu söylemiş sence?

24.       Sayfa: Burada Emre neyden bahsetmişti? Su döngüsü şiirini biz de öğrenmeye ve hareketleri canlandırmaya çalışalım mı? (Burada çocuğun istekliliğine göre hareket edilmesi uygun olur.)

25.       Sayfa: Aa bak çocuğun şapkası uçmuş? Neden sence? Bir de KaptanÖmer okyanusların havayı temizlediğinden bahsetmiş bazı sudaki canlılardan dolayı, bunların hangi canlılar olduğunu biliyor musun?

26.       Sayfa: Ali denizlerin bu kadar önemli olduğuna çok şaşırmış. Sence de denizler önemli mi? Denizler neden önemliydi?

27.       Sayfa: Aa, bak sınıf tüm çöpleri toplamış galiba. Bir sayalım mı kaç tane çöp torbaları var? Sen de bir yere gittiğinde çöp gördüğünde toplar mısın?

29.       Sayfa: Aa yunuslar değil mi onlar? Aynı selam veriyor gibiler. Sen de Kaptan Ömer’in gemisine binmek ister miydin?

30.       Sayfa: Çocukların ellerindeki bu sopalar a ne olabilir? Bak buradaki kız sopasında bir şey yakalamış. Bu ne sence? Evet bir çöp. Denizleri temizliyorlar galiba.

31.       Sayfa: Çocuklar güverteden bakarken nasıl görünüyorlar sence? Sen onların yerinde olsan ne hissederdin? Çöpleri yere atmamaya ve doğayı korumaya dikkat ediyor musun?

✓         Anneden çocuğa,“Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Aşamaları Değerlendirme Formu

(Aşağıdaki değerlendirme kriterlerini Evet ya da Hayır olarak işaretleyebilirsiniz)

Etkileşimli Kitap Okuma Sürecindeki Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme Tekniklerini Değerlendirme Formu

Etkileşimli Kitap Okuma Değerlendirme Formu

Kitabın Adı: