Örnek Kitap Okuma Rehberi - 11

ŞEHİRDEKİ SON AĞAÇ

Yazan: Peter Carnavas

Çeviri: Şermin Korkusuz Aslan

Tasarım: Nicholas Pike

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /A/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Akıl, anlık ve ağaç kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓      Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında hangi hayvanı görüyorsun?

·        Kitabın kapağındaki gibi büyük bir ağaç gördün mü?

·        Ağaçları sever misin?

·        En çok hangi ağacı seversin?

·        Bir ağacın nasıl dikildiğini izledin mi?

·        Hangi tür ağacın olsun istersin?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

✓      Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓      Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki ördek resmi gösterilerek “Bu nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan ördek cevabı geldiyse “Evet bu bir ördek.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan ördek cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet Eray’ın kafasının üzerinde başı yeşil bir ördek var” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Kim renksiz şehirde yaşıyordu?

·        Şehrin son ağacı neredeydi?

·        Ağaç ne zaman ortadan kayboldu?

·        Neden ağaç ortadan kaybolmuş olabilir?

·        Eray nasıl bir çözüm buldu?

·        Eray ve şehirdeki insanlar ağaçlar ile ilgili n?

✓      Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Fakat bir gün, Eray öylece …(bisikletine)…atladı.” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan şehir kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “ş” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime ağaç kelimesi ise ağacın ilk göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından şehir ve ağaç kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Şehirlerde neler olur biliyor musun?

·        Daha önce büyük bir ağaç gördün mü?

·        Hiç ağaç diktin mi?

·        Ağaçlar nasıl yetiştirilir tarif eder misin? şeklinde olabilir.

✓      Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Eray nasıl bir çözüm bulmuştu?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Senin çok sevdiğin bir şeyin kaybolsaydı ne yapardın? Kaybettiğin şey hakkında nasıl biz çözüm üretirdin?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓      Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓      Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·        Ağaç ortadan kaybolunca Eray ne hissetmişti?

·        Şehir nasıl bir yerdi?

·        Şehirde neden son ağaç kalmış olabilir?

·        Kitapta Eray’ın hayvanı neydi?

·        Eray’ın bulduğu çözümle insanlar neler yapmıştı?

·        Sen de bir ağaç dikmek ister misin? şeklinde olabilir.

1.     Sayfa: Aa, ben burada binalar görüyorum. Sen de görüyor musun? Peki çevrende de binalar böyle mi? Bak Eray’ın başındaki hayvana, tanıyor musun bu hayvanı?

2.     Sayfa: Binalar sence böyle renksiz mi olur? Sen nasıl binalar gördün?

3.     Sayfa: Bak burada otobüsler bile renksiz, senin yaşadığın şehirde nasıl?

4.     Sayfa: Işıkların bile rengi yok gibi böyle bir şehirde yaşamak ister miydin? Renkleri sever misin? En çok hangi rengi seversin? Bak tek renkli olan Eray, bsikleti ve ördeği. Sence neden böyle çizilmiş?

5.     Sayfa: Bak, buradaki teyze de renkli gibi? Üstündeki renkleri tanıyor musun? Duvardaki fotoğraflarda neler var biliyor musun? Sen de resim çizmeyi sever misin? Peki fotoğraf çektin mi daha önce?

6.     Sayfa: Sence Eray nereye gidiyor olabilir? Senin de bisikletin var mı? Sen nereye gitmeyi seviyorsun?

7.     Sayfa: Bak Eray ne hissediyor sence? Binalar çok renksiz ama renkli bir şeyler görmüşler. Neydi bu gördükleri? Evet, kocaman yeşil bir ağaç.

8.     Sayfa: Bak, bu resimde ağaç nasıl görünüyor binaların arasında? Sen ne hissettin bu resme bakınca?

9.     Sayfa: Aa bak Eray nerelere çıkmış? Ağaca tırmanmış. Ben de küçükken tırmanmıştım. Sen ağaca çıktın mı daha önce? Ne hissettin peki/ Çıkmış olsan ne hissederdin sence?

10.  Sayfa: Eray burada ne yapıyor? Ağaçta kitap okuyor. Kitap okurken ve ağaçtayken her şeyi unutup o anı düşünüyormuş. Senin her şeyi unuttuğun sadece bir şeyi yaptığın zamanlar oldu mu? Mesela kitap okumak gibi oyun oynamak gibi işleri örnek verebilirim sana.

11.  Sayfa: Eray da ağacın yanına gelince her şeyi unutup sadece ağacı düşünüyormuş. Ben de güzel bir manzara görünce Eray gibi oluyorum. Sen başka ne zamanlarda böyle düşünürsün?

12.  Sayfa: Bak Eray’a çok huzurlu görünüyor. Sence başka ne hissediyor olabilir?

13.  Sayfa: Bak, Eray nerede? Ördek neye bakıyor olabilir? Sence iyi bir şey mi kötü bir şey m oldu?

14.  Sayfa: Başka ne gibi tahminlerin var? Neler olmuş olabilir?

15.  Sayfa: Eray da yok hala ortada. Ah! Ağaç ortadan kaybolmuş. Kitap öyle söylüyor. Nasıl olabilir sence?

16.  Sayfa: Bak Eray burada. Ne hissediyor sence? Ne yapıyor burada? Üzerine yattığı şey neye benziyor? Ağaca bunu kim yapmış olabilir? Sen böyle bir durumla karşılaşsan ne yapardın ve ne hissederdin? Ben çok üzülürdüm. Ağaçlar dünyamız için önemli. Onlar havamızı temizler. Sağlıklı bir şekilde nefes almamızı sağlar ve çevremizi de güzelleştirirler. Biliyor musun, yağmurun yağmasında da çok önemli rolleri var. Ah ağaç nereye gitmiş böyle? Kim yaptı acaba?

17.  Sayfa: Bak, Eray ne kadar mutsuz görünüyor. Ördek de öyle değil mi? Sen nasıl hissedersin Eray yerinde olsan. Ne düşünürdün?

18.  Sayfa: Eray bisikletine binmiş ama nereye gidiyor olabilir? Artık gidip göreceği onu mutlu eden ağaç da yok. Sence ne yapıyor olabilir?

19.  Sayfa: Bak Eray ağacın gövdesine oturmuş ama mutlu gibi görünüyor sence neden mutlu olmuş olabilir? Ah! Bak burada bir şey var. Bunun ne olduğunu biliyor musun? Evet, bu ağaçtan geriye kalan bir dal parçası. Üstünde yeşil yaprakları var. Sence Eray’ın aklına fikir olarak ne gelmiş olabilir. Hem de onu mutlu eden…

20.  Sayfa: Eray ve ördek ellerinde dal ile nereye bakıyor sence? Ne yapmayı planlıyor olabilirler? Senin böyle bir dalın olsa ne yapardın?

21.  Sayfa: Bak Eray eldiven giyiyor. Bu sayfada neler yapıyorlar? Neler görüyorsun? Sen de bir bitki dikmek ister misin? Bitkin olsa ne hissederdin?

22.  Sayfa: Neyin içine dikmiş sence ağacın dalını? Sen nereye dikmek isterdin? Sence bitkileri sulamak neden önemli?

23.  Sayfa: Denizlerin daha da büyüğünde yaşıyor bu kaplumbağa ve diğer suda yaşayan canlılar. Bu büyük denizlere ne dendiğini biliyor musun? Evet, okyanus deniyor. Sence hangi balıklar yaşıyor olabilir?

24.  Sayfa: Aa şehirden uzaklaşmışlar mı? Nereye gidiyor olabilirler sence? Sana uzağa gitmek ne hissettiriyor?

25.  Sayfa: Bak meğer bisikletine dikmiş dalı. Sen bu fikri nasıl buldun? Bence güzel bir fikir olmuş ama ağaç çok büyürse ne yaparlar o zaman?

26.  Sayfa: Sonra güzel bir şey olmuş kitap bize öyle fısıldıyor. (Burada çocuğun kulağına fısıldayarak ve mutlu bir şekilde söylenebilir.)

27.  Sayfa: Aa, küçük bir çöpün içinden de yapraklar çıkmış. Nasıl görünüyor bu sayfa? Sence oradan gerçekten de çıkabilir mi böyle bitkiler?

28.  Sayfa: Aa bu sayfaya bak. Her yer yeşillenmiş. Renksiz binaları gördüğümüz ilk sayfalardan sonra bu sayfa sana ne hissettirdi? Neler görüyorsun sayfada? Bak bu o gördüğümüz şemsiyeli renkli kıyafetli teyze değil mi? Şemsiyesine de bak.

29.  Sayfa: Her yerden minik ağaç fidanları çıkmış. Her yere dikmişler. Sen böyle bir şehirde mi yoksa ağaçsız bir şehirde mi yaşamak isterdin. Sence en çok hangisiyle ağaç yetiştirmek iyi olabilir?

30.  Sayfa: Bak Eray çok huzurlu görünüyor. Sence neden? Artık ağacını ve mutluluğunu her yere taşıyabiliyormuş. Seni en çok mutlu eden şey ne? Seni mutlu eden şeyleri yanında götürmek istersen neyle götürürdün?

31.  Sayfa: Bak minik bir kutu daha fidanlar çıkarmış. Kitabı nasıl buldun. Bu sayfadaki fotoğraf sana ne hissettirdi?