Örnek Kitap Okuma Rehberi - 10

KİTAPLARI ÇOK SEVEN ÇOCUKLAR

Yazan: Peter Carnavas

Çeviri: Şermin Korkusuz Aslan

Tasarım: Celeste Vlok

Yayınevi: TÜBİTAK POPÜLER BİLİM KİTAPLARI

Hedef Sesbirim: /A/

Hedef sesbirim ile başlayan sözcükler çocuğa okunur. (Yuva, tıka basa ve araba  kelimelerinin başlangıç seslerine vurgu yapılır).

OKUMA ÖNCESİNDE:

✓      Kitap okunacak ortamda çocuğun dikkatinin dağılmasına neden olacak çevresel uyaranların bulunmamasına, tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmiş olmasına özen gösterilir.

✓      Çocuğun, kitabın resimlerini rahatlıkla görebileceği şekilde annenin kucağında ya da yanında bir oturma düzeni sağlanır. Çocuk isterse annenin karşısına da oturabilir.

✓      Annenin çocuğa hikâyeyi dinleme ve konuşmaya istekli bir ortam yaratıp yaratmadığına dikkat edilir.

✓      Anne çocukla beraber kitabın önce ön kapağı daha sonra arka kapağını inceler. Kitabın kapağındaki resimlemeler ve karakterler hakkında konuşmasına fırsat verir. Annenin çocuğa kitabın konusu, karakterleri hakkında sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Resimde neler görüyorsun?

·        Kitabın kapağında kimleri görüyorsun?

·        Bu kadar çok kitabı bir arada gördün mü?

·        Kitapları sever misin?

·        En çok hangi kitabı seversin?

·        Bir kütüphaneye daha önce gittin mi?

·        Hangi tür kitabın olsun istersin?

·        Sence bu öyküde ne anlatılıyor olabilir?

(Not: Anneye, soruların hepsini ilk seferde sorma zorunluluğunun olmadığı, her okumada farklı sorular sorulabileceği, çocuğun dikkat ve ilgi süresini takip etmesi önerilir).

✓      Annenin kitabın adı, yazarları, çevireni ve yayınevini, parmak ile göstererek çocuğa okuması beklenir.

Annenin çocuktan hikâye ile ilgili tahminlerini aldıktan sonra dikkatlice dinlemesini isteyip, çocuğun duyabileceği bir ses tonuyla okumaya başlaması istenir.

OKUMA SIRASINDA:

✓      Annenin, hikâye okuma aşamalarından hikâyeyi başlatma sorusu ile okumaya başlaması beklenir. Kitabın ilk sayfasındaki kitap resmi gösterilerek “Bunlar nedir?” sorusunun sorulması buna örnek verilebilir.

✓      Çocuğun verdiği cevapların anne tarafından değerlendirilmesi beklenir. Örneğin; çocuktan kitap cevabı geldiyse “Evet bu bir kitap.” şeklinde geribildirimde bulunması, çocuğun cevabı doğru değilse yeni sözcükler öğrenebilmesi için başka destekleyici bilgiler vermesi beklenir.

✓      Tüm süreçte anneden, çocuğa konuşması ve kendini yeterince ifade edebilmesi için zaman tanıması, sabırlı, hoşgörülü olması ve cesaret verici olması beklenir.

✓      Genişletme aşamasında çocuktan gelen cevapların genişletilerek geribildirimde bulunması beklenir. Örneğin; çocuktan kitap cevabı geldiyse kullandığı ifadelerin genişletilerek “Evet kızın taşıdıkları kitap.” ifadesine benzer bir ifade kullanması beklenir.

✓      Hikâyeyi okuma sürecinde hikâye başlatma tekniklerinden 5N 1K sorularını sorması, çocuğu desteklemesi ve cesaretlendirmesi beklenir. Örnek sorular;

·        Kitabın ilk sayfasında kimi gördük?

·        Leyla’nın çantasındaki kitap nereden gelmişti?

·        Evlerinin içi nasıldı?

·        Ailedeki herkesin arasında neden boşluk olmuştu?

·        Leyla’nın çantasından ne düşmüştü?

·        Aile birbirine en zaman yaklaştı?

✓      Anneden hikâyeyi başlatma ve sürdürme tekniklerinden tamamlama ile ilgili örneklere ver vermesi beklenir. Örneğin; “Lambanın altında birbirlerine sokulup …(öyküyü)… dinlediler..” cümlesini çocuğun kitaba uygun tamamlaması istenir.

✓      Annenin okuma sürecinde çocuğu açık uçlu sorular ile desteklenmesi beklenir. Örneğin; kitabın bol resimli ve dikkat çekici bir sayfasında “Burada neler görüyorsun?” şeklinde açık uçlu bir soru yöneltip, çocuktan gördüklerini anlatmasını istemesi beklenir.

✓      Çocuğa yeni bir kelime öğretme sürecinde kelime ile ilgili sorulara yer vermesi, sözcüklerin anlamlarının resimler ve materyaller ile desteklenmesi anneden istenir. Örneğin; yeni öğretilecek kelime olan kitap kelimesi ile ilgili konuşup, kelimeyi hecelemesi “a” sesine vurgu yapması ve ardından da çocuğa “haydi beraber heceleyelim” yönlendirmesi yaparak çocuğun tekrarlamasını sağlaması istenir. Yeni öğretilecek kelime kütüphane kelimesi ise kitap ve kütüphanenin bir arada göründüğü sayfa çocuğa gösterilerek resimle somutlaştırılarak anlatması istenir. Ardından kitap ve kütüphane kelimesi ile ilgili sorular sorması beklenir.

Örnek sorular;

·        Kitaplar nasıl kitap haline gelir biliyor musun?

·        Daha önce kütüphane gördün mü?

·        Hiç kütüphaneden kitap aldın mı?

·        Kütüphane nasıl bir yer sence tarif edebilir misin? şeklinde olabilir.

✓      Anneden, etkileşimli kitap okuma aşamalarından tekrarlatma aşamasına uygun sorular sorması istenir. Örneğin; “Bir önceki sayfada resimde neler görmüştük? Kitapları nasıl taşıyorlardı?” şeklinde hatırlatma soruları olabilir.

✓      Anneden çocuğun kendi yaşamı ile ilişkilendirebileceği sorular sorması istenir. Örneğin; “Sen de kitaplarını vermek zorunda kalsaydın ne hissederdin? Kitaplarını kütüphaneye bağışlar mıydın?” şeklinde sorular sorması beklenir.

OKUMA SONRASI

✓      Annenin okuna hikâyeyi çocuğa özet olarak anlattırması beklenir.

✓      Annenin hikâyenin okunmasının ardından çocuğa bazı sorular sorması beklenir. Örnek sorular;

·        Bu okuduğumuz kitabın adı neydi?

·        Leylalar neden kitaplardan vazgeçmek zorunda kalmıştı?

·        Leyla’nın kardeşinin adı neydi?

·        Kitapları götürdüklerinde evde neler oldu?

·        Kitapta köpekten başka hangi hayvanlar vardı?

·        Kitaptaki ailenin neleri yoktu?

·        Erenlerin evinde hangi hayvanlar vardı?

·        Kitaplar gidince herkes nasıl hissetmişti?

·        Leyla’nın çantasından düşen kitap onlara ne hissettirmiş olabilir?

·        Kitabı sabaha kadar okuyup yakınlaştıktan sonra ne kararı almışlardı?

·        Sen de kütüphaneye gitmek ister misin? şeklinde olabilir.

1.     Sayfa: Aa bu tavuk da kimin acaba?

2.     Sayfa: Buradaki çocukların galiba. Sadece tavukları mı var? Resimde başka neleri olduğunu görüyorsun?

3.     Sayfa: Bak Eren ve Leyla’nın televizyonuna kartondan bir televizyon çalışır mı sence?

4.     Sayfa: Babaları ne sürüyor? Çocuklar ne yapıyor? Sizin de böyle bir aracınız var mı? Baban seni ne ile gezmeye götürüyor?

5.     Sayfa: Aa bak evleri ne kadar farklı. Böyle evlerin bir simi var biliyor musun? Karavan deniyor ve bu evler hareket edebiliyor. Ne kadar da ilginç değil mi?

6.     Sayfa: Bak Leyla kitap okuyor. Anne işerini yaparken baba da dinleniyor. Ağacı ne de güzel süslemişler. Kediyi fark ettin mi nereye çıkmış öyle Aa!

7.     Sayfa: Evin içine bak. Eren kitapların üstüne oturmuş. Bu kadar çok kitabın olsa sen ne yapardın?

8.     Sayfa: Leyla da Eren gibi çıkmış kitapların üstüne. Pek de hareket edecek yer kalmamış sanki ne dersin? Böyle bir evde yaşamak ister miydin?

9.     Sayfa: Aa, bak bu kadar kitap olunca eşyalara destek yapıp her yere koymuşlar. Sence doğru mu bu davranış. Sen okuyup bitirdiğin kitapları ne yapıyorsun?

10.  Sayfa: Bu kadar çok kitap birikirse ne yapmayı planlarsın? Bak Eren’in oturacak yeri bile kalmamış galiba.

11.  Sayfa: Aa ne kadar da çok artmış kitapları. Hareket bile edemiyorlar sanki değil mi?

12.  Sayfa: Artık evden de taşmış kitaplar. Kedi ve tavuk bile sığamamış. Sence bu durumda ne yapmalılar. Sen olsan onlara ne önerirdin?

13.  Sayfa: Aa, kitapları yüklemekten çok yorulmuşlar sanki? Sence kitapları gönderirken ne hissediyor olabilirler?

14.  Sayfa: Kitapları babanın taşıması çok zor gibi değil mi? Bu sayfaya bakınca ne düşündün. Sence başka nasıl taşıyabilirlerdi?

15.  Sayfa: Eren’in burada yaşadığı sıkıntı sence ne? Kitaplar olsa Eren sorunu nasıl çözerdi?

16.  Sayfa: Herkes üzgün gibi görünüyor Eren ve annesinin arasındaki mesafede uzak gibi değil mi?

17.  Sayfa: Bak Leyla ve babası için de öyle neden bu kadar boşluk olmuş sence? Nasıl hissediyor olabilirler? Bu sayfaya bakınca sen neler hissettin?

18.  Sayfa: Aa, bak Leyla’nın okul çantasından neler düşmüş sence? Ellerindeki ne? Evet, bir kitap. Sence Leyla bu kitabı nerden bulmuş olabilir?

19.  Sayfa: Bak herkes yan yana gelmiş. Sence burada kitabın etkisi olmuş mudur?

20.  Sayfa: Kitaptan hiç gözlerini ayırmadan hareket ediyorlar sence ne ilgilerini bu kadar çekmiş olabilir?

21.  Sayfa: Aa bak, herkes birleşmiş. Burada bütün aileyi görmek sana ne hissettirdi? Sen de ailecek kitap okunmasından hoşlanır mısın?

22.  Sayfa: Aa şehrin tüm ışıkları sönmüş, her ev uyumuş galiba. Sen gece hiç uyanık kaldın mı? Ne olduğunda bütün gece uyumamıştın?

23.  Sayfa: Aa bir tek onların evlerinde ışıklar kalmış gördün mü? Sence neden uyumamışlar?

24.  Sayfa: Ayy bak nasıl da uyuyakalmışlar. Kitaba dalmışlar bütün gece. Sen hiç yatağından başka yerde uyuyakaldın mı? Bu görüntü nasıl hissettirdi sana?

25.  Sayfa: Yola koyulmuşlar. Nasıl görünüyorlar? Sence nereye gidiyor olabilirler?  

26.  Sayfa: Aa, ne kadar da büyük burası. Çok da kitap var. Sen daha önce böyle bir yer gördün mü? Bak resimlerde ne kadar da çok insan var. Burası bir kütüphane. İnsanlar kitap alıp kitap veriyorlar. Sen de kütüphaneye gitmek ister misin?

27.  Sayfa: Bak onlar çok mutlular çok da bir şeyleri yok kitaplar onların en büyük mutluluğu. Seni en çok mutlu eden ne?

✓      Anneden çocuğa, “Hikâyeye başka bir isim verilse hikâyenin isminin ne olmasını isterdin?” sorusunu yöneltmesi istenir.